Distelvienke
| Distelvienke | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) E distelvienke up e stekkerdroad | |||||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soorte | |||||||||||||
| Carduelis carduelis Linnaeus, 1758 |
Distelvienkn (Carduelis carduelis, in 't AN putter of oek distelvink) is e zangveugel uut de familie van de vienkn. In 't geslacht Carduelis zittn oundermêer nog renottn en vlasvienkn.
Beschryvienge
bewerkn,_%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D1%8B.jpg)
Distelvienkn zyn redelik klêne veugeltjes, toet 13 cantimeiters, woamei dan ze êentige cantimeiters klinder zyn of bevôorbeeld musschn. De vintjes en wuvetjes zyn verre gelyk van uutzicht, mo 't vintje is e bitje schonder ekleurd. Z'hen olletwêe e rôo plekke bachtn nunder bek, met doaround e groddere witte plekke en toune nog eki zwort derround. Nundern rik is bruun en nundern boog wit. Nunder vlerkn, die van punt toet punt tusschn de 21 en 25 cantimeiters ku zyn, zyn zwort en gilf.
Leevnswyze
bewerknDistelvienkn eetn 't liefst van ol klêen zoad, lik van distels (carduus is 't Latynsche wôord voun die plante). In 't hêle zyn der mêer of 150 sôortn wietzoad dan ze eetn, buutn van distels oundermêer nog van dokkn, wegebree, ganzemeur, sperrn en berkn. Ves zoad eetn ze hêlegans up, ryp zoad met en harde pele, peeln z'êest. An ze me joungn zittn, trachtn ze oek fernient te vangn, surtout bladluuzn.
Vôortplantienge
bewerkn
Achter êen joar kunn distelvienkn poarn, ze moakn toune e koppel, oundertusschn poarn ze nie met aar veugels. 't Vintje begunt te schufeln in februoari, mo 't is mo te vroegste up 't ende van moarte dan ze poarn. Achter dat 'n 't wuvetje overtuugd het deur te schufeln, de gilve striepn up zyn vlerkn te toogn en oek deur van 'n êenn pôot up 'n aarn te spriengn, gift 'n neur teetn en poarn ze.
Doarachter begunt 't wuvetjes nest te droagn, up en hoge plekke die voun olletwêe d'ouders wel is. 't Vintje is oudertusschn surtout bezig met 't verdedigen van 't wuvetje en 't nest, surtout teegn aar distelvienkn. Eki da ze broedt, briengt het vintje teetn en dadde deurt round de twi weekn. Eki dan ze uutekommn zyn, krygn z'êest surtout fernient voun 't eetn, d'ouders veraarn dadde e bitje met ekêe, achter e dag of zesse krygn ze ollêne nog distelzoad. Achter 30 doagn zyn ze hêel zelfstandig.
Distelvienkn kunn 17 joar oud kommn, mor in 't wilde gebeurt dadde eigentlik nôois.
Verspreidienge
bewerkn
't Zyn veugels die in België hêel 't joar te viendn zyn, juuste lik in de reste van bykan hêel Europa, ollêne in 't nôordn van Scandinoavië en Rusland zittn der ginne, juuste lik up Ysland. 't Zittn oek distelvienkn in Ôost-Europa, mo dedie bluuvn doa nie beisn de wienter omdat 't doa toune te koud is en ze gin teetn kunn viendn. De veugels van ol doa vliegn vôorn de wienter no warmer streekn, lik West-Europa of Turkeye (woa dan der oek hêel 't joar zittn). Vodder voun de reste zittn der oek nog an de kustn van Syrië, Libanon, Israël, Irak, Iran en de Kaukasus in Azië en in Egypte (doar oek an d'oevers van de Nyl) en 't nôordn van de Maghreb in Afrika. Up 't kartje goat het over de stikkn in 't dounkergroen, woa dan ze hêel 't joar zittn, en in 't lichtgroen, woa dan ze zomergastn zyn. Olle oundersôortn in da gebied reeknn de mêeste weetnschappers ounder 'n Carduelis carduelis carduelisgroep, de distelvienken van de stikkn 't gilf (ollêne in de zomer) en in 't bruun (hêel 't joar) reeknn de mêeste weetnschappers ounder 'n Carduelis carduelis canicepsgroep, 't zyn der zest die doar en aparte sôorte van moakn omdan de oundersôortn van dienn groep en aar uutzicht hen, mo nie iederêen is 't akkôord doamei.
't Zyn der oek nog loseloatn in Australië, up Nieuw-Zêeland en aar eilandn en in Zuud-Amerika.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Carduelis carduelis van Wikimedia Commons. |