Frascati

Frascati

Frascati binn'n de metropolitoane stad Rome
Regio	Lazio
Provinsje	Rome Ôofdstee (metropolitoane stad)
Coördinoatn	41°49′NB 12°41′OL
Ippervlak	22,48 km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	22.452 (2017) 998,75 inw./km²
Postcode	00044
Website	Officiële site van Frascati

Frascati es nen Italioanschn stad en gemêente binn'n de metropolitoane stad Rome Ôofdstee in de regio Lazio. 't Ligt o de zuudôostkantn van Rome zelve, ip apeupri 22 kilomèiters van't center van Rome. Frascati ligt ip êen van d'Alboanse Euvels en es vrêe gekend vo zyn sjieke villa'ts en de gelyknoamign wittn wyn.

Liggienge

Frascati grenst an de gemêentn Grottaferrata, Monte Porzio Catone en an 't stad Rome zelve. De gemêente bestoat uut dertien wykn en gehuchtn (frazioni): Cisternole, Cocciano, Colle Pizzuto, Colle Reti, Macchia dello Sterparo, Pantano Secco, Prataporci, SS. Apostoli, Selvotta, Spinoretico, Vermicino, Villa Muti en XXIII Rubbia.

Beziensweirdigeedn

Villa'ts

Frascati es gekend vo zyn sjieke buutnverblivvn, die gebouwd wierd'n vanof de zestiende êeuwe deur teffrente an pausn, kardinoaln en and're rykke mienschn uut Rome vo uldern elitaire stoatus te shown, mêestol in renaissance-styl. Die villa'ts woarn surtout ôok bedoeld vo weg te zyn van't drukke Rome en der fêestjes en and're socioale evenementn t'organizeern. De mêeste villa'ts zyn goe bewoard of zyn gerestoreerd gewist achter da ze g'abimeerd woarn byst d'n Twiddn Weireldoorloge.

Villa Aldobrandini

De villa'ts ein nu mêestol de noame van de familjes die z'ein loatn bouwn, de bekendste zyn:

Villa Aldobrandini
Villa Parisi
Villa Falconieri
Villa Grazioli
Villa Lancellotti
Villa Muti
Villa Rufinella (ofte Villa Tuscolana)
Villa Sora
Villa Torlonia
Villa Vecchia
Villa Mondragone
Villa Sciarra

Kerkelyke gebouwn

De kathedroale van Frascati

De Kathedroale van Frascati (Basilica Cattedrale di San Pietro Apostolo, Duomo di Frascati), woavan 't ôorsprounkelyke gebouw es ofgewerkt in 1598, es ountworpn deur Ottaviano Nonni, ôok gekend lyk "Mascherino". E nieve ôoge fasoade wierd er an bygebouwd tusschn 1698 en 1700 deir Gerolamo Fontana. De kathedroale wierd hillegansn platgebombardeerd in 1943, mor es erachter erbouwd.
De Il Gesù-kerke van Frascati (Chiesa del Gesù) es ountworpn deur de jezuïet Giovanni De Rosis en es gebouwd an't ende van de zestiende êeuwe. 't Mêest ipvoll'nde kenmerk o de binn'nkant es de volsche koepel (e schôon veurbêeld van trompe l'oeil), ountworpn deur Andrea Pozzo, wa z'ein achtergedoane van modelln van de Sant'Ignazio-kerke in Rome.
't Bisschoppelyk Paleys, ip la vecchia rocca, es eigntlyk e grôot fort mè twêe vierkante torrn en êen'n roundn. 't Es den ôofdzetel van den bisschop van Frascati. Neefest 't paleys ligt de Santa Maria in Vivario-kerke, de vroegere kathedroale, mè en campanile uut 1305.

Archeologie en museums

't Antieke theoater van Tusculum

Juuste buutn 't stad liggn wa ôoger de ruïn'n van't antieke Tusculum, wa in de Klassiekn Oudeyd gekend wos lyk 't zomerbuutnverbluuf van rykke Romein'n gelyk den schryver en polletieker Cicero. Ip d'n berg liggn de restn van d'n antiekn acropolis en e middelêeuwsche citadelle.
't Archeologisch museum by de Scuderie Aldobrandini tôogt archeologische voundstn uut Tusculum en oumgeevienge. Der stoan ôok maquettes van de villa'ts uut de klassieke oudeyd.
't Ethiopisch Museum in't kapuusynneklôoster, gestart deur kardinoal Guglielmo Massaia (1809–1889), die missionoaris wos en ier ôok begroavn ligt.

Weetnschap

Bist d'n twiddn elft van de joarn 1950 wierd d'n êestn dêeltjesversneller van Itoalië in Frascati ountwikkeld deur 't Istituto Nazionale di Fisica Nucleare (INFN). 't INFN eit er nog olsan e grôo labo vo dêeltjesfiezieka. In Frascati liggn ôok nog and're laboots:

De missjes van't European Space Agency (ESA) vo d'èirde t'observeern ein ulder boazisse in't European Space Research Institute (ESRIN) in Frascati.
D'Onderzoeksgebouwn van't ENEA (en Italioanse overeydsorganizoasje die deurzoame technologie en energie wilt verbeetern) liggn ôok ip de site van't INFN.
De The Spaceguard Foundation es ier ôok gevestigd.
De Frascati Tokamak Upgrade ligt ier ôok.

De "Frascati-andleydienge" van d'Organizoasje vo Econoomische Soamnwerkienge en Ountwikkelienge (OECD), die e methode es vo't ounderzoekn en verwerkn van statistiekn, es ipgesteld ip e vergoarienge in de Villa Falconieri in juni 1963.

Sport

In 1955 wierd'n in Frascati de Weireldkampioenschappn velokoerse g'oud'n. Den Antwerpenèir Stan Ockers eit er de koerse by de profs gewounn'n, vôorn de Luxemburger Jean-Pierre Schmitz en den Bellegemnoare Germain Derycke.

In Frascati wierd ol vuuf kêers nen arrivée g'oud'n van en étappe van de Rounde van Itoalië. De loatste kêe wos in 2019 ton da den Ecuadoroan Ricard Carapaz won (die uutendelyk ton ôok hil dien Giro gewounn'n eit).

Zustersteedn

Frascati es êen van de steed'n die verbroederd es mè Kortryk. And're zustersteedn van Frascati zyn Bad Godesberg (Duutsland), Windsor and Maidenhead (Iengeland) en Saint-Cloud (Vrankryk).

Bekende mienschn geboorn in Frascati

Antoine Bonaparte (1816-1877), koozntje van Napoleong
Maffeo Pantaleoni (1857-1924), ekonoom en politieker
Daniela Ceccarelli (1975), alpineskiester
Marco Amelia (1982), foeboller
Francesca Lollobrigida (1991), skeelerster, langeboane- en marathonschoatsster

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Frascati van Wikimedia Commons.