Lagerstätte

Een Lagerstätte (van 't Duuts, een "upslagplekke") is een sedimentaire geologische lage woardan d' overbluufsels van plantn of bêestn van een uutzounderlike kwaliteit zyn. 't Wôord was vô 't êest gebruukt deur den Duutse paleontoloog Adolf Seilacher, en j' herkende twê sôortn lagerstätten:

Een Diplomystus dentatus vis van de Green Riverformoatie

Konzentrat-Lagerstätten (concentroatie-Lagerstätten) zyn geologische laagn woarda verschillende overbluufsels zyn t' hope gespoeld, gelik in een kalm dêel van een riviere. Over 't olgemêen is de kwaliteit van concentroatie-Lagerstätten veel minder dan van conservoatie-Lagerstätten. Typische vôorbêldn zyn bêenderbeddn.

Konservat-Lagerstätten (conservoatie-Lagerstätten) zyn geologische laagn woarda de bewoarienge van de fossieln van een vrê hoge kwaliteit zyn, bvb. mè de bewoarienge van zochte lichaamsdêeln die anders over 't olgemêen nie bewoard zyn gebleevn. Dikwils goan zô'n geologische laagn t' hope mè omgeviengn die vry woarn van zeurstoffe, zodoanig dan de zochte dêeln kostn fossiliseern in plekke van te verrottn.

't Belang van conservoatie-Lagerstätten kom vôrol van 't feit dan ze d' ênigste plekkn in de geologische kolomme zyn woarda me bêestn en plantn viendn die anders moeilik fossiliseern, omdan ze gin harte dêeln hèn gelik bêendern of schelpn. De maniere woarup da de fossilisoatie gebeurt verschil nogol van plekke toe plekke:

• in de Orstenschoalie wordn de bêestn in fosfoat bewoard
• in de Bitter Springs in Zuud-Australië zyn de bacterieën in silica (SiO₂) bewoard
• in de Burgess-schoalie zyn de bêestn as kôolstofhoudende films bewoard
• in de Hunsrücklein zyn de bêestn in pyriet (FeS₂) bewoard
• in de Ediacara-zandstêenn zyn de bêestn bewoard as ofgietsels met d' hulpe van microbenmattn

Belangryke Lagerstätten

Marrella, 't mêest olgemêen fossiel van de Burgess-schoalie.

Precambrium
Bitter Springs	1000-850 Ma	Zuud-Australië
Cambrium
Chengjiang	525 Ma	Yunnanprovincie, China
Sirius Passet	518 Ma	Groenland
Burgess-schoalie	505 Ma	British Columbia, Canada
Orsten- and Alum-schoalie	500 Ma	Zweedn
Ordovicium
Soom-schoalie	435 Ma	Zuud-Afrika
Devoon
Rhynie-vierstêen	400 Ma	Schotland
Hunsrücklein	390 Ma	Rheinland-Pfalz, Duutsland
Carboon
Mazon Creek	300 Ma	Illinois, Verênigde Stoatn
Jura
Solnhofen lithogroafische kolkstêen	145 Ma	Beiern, Duutsland
Kryt
Yixianformoatie	± 135 Ma	Liaoning, China
Santanaformoatie	± 100 Ma	Brazilië
Eoceen
Green Riverformoatie	50 Ma	Colorado/Utah/Wyoming, Verênigde Stoatn
Messel olieschoalie	49 Ma	Hessen, Duutsland
Pleistoceen
Rancho La Brea terrepittn	20,000 yrs geleen	Californië, Verênigde Stoatn