Karel den Goein: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k +zendje
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 15:
Karel van Denemarkn, loater ''Karel den Goein'' genoemd, was de zeune van keunink Knud IV den Illign van Denemarkn en van Adela van Vloandern, dochter van groaf [[Robrecht I van Vloandern]], bygenoamd ''den Fries'' en Geertruida van Saksn.
 
Achter de môord (ôok in e kerke) ip eurheur vint in 1086 vertrok z’n moeder no Vloandern met eurheur jounges Karel, Ingertha en Cecilia.
Karel groeideg' ip an ’t hof van z’n grôotvoader Robrecht den Fries en z’n nounkel Robrecht II. In 1092 vertrok z’n moeder nor [[Itoalië]], vo te trouwn mè Rogier Bursa, ertoghertog van Apulië.
 
In 1111 stierf groaf Robrecht II. Z’n zeune Boudewyn VII, bygenoamd ''Hapkin'' of ''met de Byle'', volgdeg' em ip. Karel van Denemarkn, z’n kozyn, die ouder was, was z’n belangrykstn adviseur.
 
In september 1118 gerakte Boudewyn VII gewound in de Slag van Bures-en-Bray in de Normandische oorloge. Je vocht an de kant van z’n lêenhere Lodewyk VI, keunink van [[Frankryk]], teegn Hendrik I, keunink van [[Iengeland]]. J’aJ’ha gin jounges en vô z’n dôod kôost ‘n Karel van Denemarkn ols ipvolger.
 
In juni 1119 was Karel den Goein de volgendn Groaf van Vloandern. E joar of twêe d’r vôorn wast ’n getrouwd me Margaretha van Clermont, dochter van Reinoud II.
Regel 26:
In dien tyd bestound de soamnlevienge uut verschillige standn: den oadel, de geestelikeid, ryke burgers, vrye boern, horigen (olfvryen) en lyfeigenen (sloavn).
 
In Brugge aadhad er e familie van horigen, de [[Erembalds]], ofkomstig van Veurne, under weetn ip te werkn. De zeune van Erembald van Veurne, Bertulf, wierd in 1089 ols prôost van de [[Sint-Donaaskathedroale|Sint-Donaaskerke]] in [[Brugge]] angesteld. Drie joar loater makteg't ie dêel uut van ‘t doageliks besteur en je zette z’n familie ip de machtigste posities van ‘t [[Groafschap Vloandern]].
 
Karel den Goein was vrêe populair by ’t geweun volk, van doar z’n bynoame. In 1124-1125 wast er oungersnôodhoungersnôod en je zorgde dat ‘t groan nie te diere verkocht wierd en dat d’oarme en zwakke menschn an eetn kostn geroakn. Je steundeg'steunde underze en verdedigdeg'verdedigde underze teegn de ryke. Doadeure kwoamn d’r wryviengn tusschn emhem en de d'Erembalds, want Karel wildeg' underhunder macht vermindern.
 
==De môord==
IpDen 2twiddn moarte 1127 is Karel den Goein ’s nuchtnds no de Sint-Donaaskerke gegoan vo z’n doageliks gebed, tegoare met enigteênigte woapnknechtn die vanachter in de kerke blêevn. Karel ginkgienk an ’t altoar zittn en ip da moment zyn de d'Erembalds binngekommn. ’t Zou Bordsiard, e neve van Bertulf, gewist zyn die em nere gestookn ethet. Ze vermôordegn ôok de woapnknechtn.
 
Deur Karels ounverwachtn dôod en omdat ’n gin jounges aadhad, was d’oorsprounkelikke groafelikke dynastie uutgestorvn. Vloandern gerakte in e serieuze crisis, mor in ’t begun dost er niemand reageern uut schrik van d'Erembalds.
 
==D’êeste stadsomwallienge van Brugge==
IpDen 7zeevnstn moarte 1127 estak [[Gervaas Van Praet]] den ipstand teegn d'Erembalds in gank gestookn.
De Sint-Donaaskerke is ton zwoar beschoadigd gewist in da gevecht. In e paniekreactie versterktn de Bruggeliengn under stad me grachtn en poalwerk. Ze maktn gebruuk van de bestoande woaterloopn vo vele groafwerk te bespoarn.
 
Da was d’êeste versterkte stadsomwallienge, die tegoare viel met de rienk van de binnreien, die nog ossan bestoat: in ‘t nôordn d’Augustynnreie en de Goudn-Handreie, van ’t oostnôostn no ’t zuudn de Sint-Annareie, de Groene reie en den Dyver, in ’t westn de Kapucynnreie, de nu overdekteoverwelfde Smeednreie (ounder ’t Zand) en de Speelmansreie.
 
In de volgnde joarn is d’omwallienge vôort uutgebouwd en verstevigd. D’r woarn zeszeevn stadspôortn, woavan dat er nietnd mer over bluuft. In ‘n hofmeur van ‘t huus in de [[Pieter Pourbus]]stroate nr. 3 stoat er nog e restant, ’n olfrounde versterkiengstorre die dudelik zichtboar is vanuut de Pottenmakersstroate. D’r zyn ook nog meurrestn an de Moerstroate en de Meulenbrugge, en in ’t Blind-Ezelstratje an de [[Burg (Brugge)|Burg]] angt er ’n ipschrift me ''Hier was ’t de Zuydpoort''. De Mariapôorte stound an ‘t [[Oud Sint-Jan]], rechtover d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]].
 
De pôortstroatn vormdn belangryke in- en uutvalsweegn. De Vloamingpôorte en d'Ezelpôorte stoundn in verbiendienge me de Kust en de Polderstreke, d’oude Meulenpôorte me de weg noar Eirdenburg en [[Antwerpn]], de Nôordzand- en de Zuudzandpôorte me de weg no [[Gistel]], Oudenburg, [[Yper]] en [[Rysel]] en an de Mariapôorte begostn de weegn no [[Gent]] en [[Kortryk]]. De Mariapôorte stound an ‘t [[Oud Sint-Jan]], rechtover d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]], en de Koetelwykpôorte an de Spegelreie.
 
In ‘n hofmeur van ‘t huus in de [[Pieter Pourbus]]stroate, 3 stoat er nog e restant, ’n holfrounde versterkiengstorre die dudelik zichtboar is vanuut de Pottenmakersstroate. D’r zyn ook nog meurrestn an de Moerstroate en de Meulenbrugge.
 
==D’ipvolgienge==
De keunink van Frankryk profiteerde van de crisis in Vloandern deur de Normandiër Willem Clito, ‘n achterklêenzeune van [[Boudewyn V van Vloandern]] te kiezn ols ipvolger. Den 23sten moarte volgde Willem Clito Karel den Goein ip, mo de Bruggeliengn verzettegn under teegn em deur z’n anti-Iengelschn politiek. Economisch kwoamn Vloandern en Iengeland goed overêen, omdat de Vlamsche loaknindustrie Iengelsche wulle verwerkte.
 
De regerienge van Willem Clito deurde mor e joar. Ip 27 juli 1128 ist ’n gesneuveld in [[Aalst]] en [[Diederik van den Elzas]], klêenzeune van Robrecht den Fries, volgdeg' em ip. Ie aad de steun gekreegn van de Vlamsche steedn.
 
==Galbert van Brugge==
[[Galbert van Brugge]] was groafelik secretoaris an ’t hof van Karel den Goein. ‘t Was e Brugsche geestelikkn mo gin paster. Verzekers e kanunnik van de Sint-Donaaskerke. In z’n dagboek et ‘n d’anleidienge en de gevolgn van de môord (1127-1128), w.o. ’t machtsmisbruuk van de Erembalds, gedetailleerd beschreevn. ’t Is uze belangrykste bronne over de môord ip Karel den Goein. ’t Dagboek zoudt anzien zyn ols ‘t êeste dagboek in de Westersche literateurgeschiedenisse.
 
==Literateure==
Regel 57 ⟶ 61:
 
==Zyn reliekschryn en portret in de Sint-Salvatorskathedroale==
In 1782 enhen ze in ‘t reliekschryn bêenders en z’n portret gevoundn en in 1804 an Sint-Salvators gegeevn. De gouache ip papier zou van de 15e êeuwe zyn. Van boovn stoat er: Le bon conte de Flandre. Je stoat in profiel in buste, geklid in ’t rôod en je droagt e poaternoster round z’n nekke.
 
In de [[Sint-Salvatorskathedroale]] van Brugge stoa z’n neogotisch reliekschryn (1883-1885) en z’n outnhoutn portret achter glas, dat in 1957 uut ’t schryn g’oaldg’hoald is en g’encadreerd.
 
In [[1884]] is Karel den Goein zoalig verkloard deur de katholieke kerke.