Groafschap Artesië: verschil tussen versies

[[Ofbeeldienge:Blason province fr Artois.svg|thumb|200px|’t't Woapnschild van Artesië]]

'''Artesië''' (FransFrãns: '''Artois''') was e groafschap, gesticht in [[West-Francië]], en loater e provincieprovinsje in ’t't nôordn van [[Vrankryk]] tout an ’t't ende van de 18ste êeuwe. Achter de FranscheFrãnsche RevolutieRevoluusje in 1789 kwam ‘t't ounder ’t't [[Departement (Vrankryk)|departement]] [[Nauw van Kales (departement)|Nauw van Kales]] (Pas-de-Calais).

’t't Groafschap was begrensd deur Boulogne in ‘t't westn, Picardië in ‘t't zuudn, Koameryk in ‘t't ôostn en ‘t't [[groafschap Vloandern]] in ’t't nôordn.

De noame komt van de Keltische stam van d’Atreboatnd'Atreboatn, die doa binst den Oudheid gevestigd woarn.

[[Julius Caesar]] versloeg d’Atreboatnd'Atreboatn binst de [[Gallië|Gallische]] Oorloogn in de 1ste êeuwe v. Chr. en je miek van hunderunder streke e Romeinse civitas, de ''Civitas Atrebatium'' met den hoofdstad ''Nemetacum'' (Atrecht, FransFrãns: Arras). De civitas lag in de Romeinse provincieprovinsje [[Gallië#Gallia Comata|Gallia Belgica]].

In de 9ste êeuwe steldn de [[Karoliengers]] overoloveral gouwegroavn an, surtout vo de verdedigienge teegn de [[Vikings]]. Et groafschap (comitatus) wierd gesticht in West-Francië ounder Odalric (ca. 850) en Ecfrid (ca. 892).

*van 932 tout 1180: ounder ’t't [[groafschap Vloandern]]

Round 932 veroverde [[Arnulf I van Vloandern]] Artesië, en ’t't blêef e hêel ende ounder Vloandern, tout da [[Filips van den Elzas]] ’t't in 1180 gaf an zyn nichte Isabella van Henegouwn, os ze trouwde mè keunienk [[FilipsPhilippe II van Vrankryk|FilipPhilippe AugustAuguste]] van Vrankryk. Azo kwam Artesië ounder de [[Capetiengers]].

*1180-1190: Isabella van Henegouwen en heur vint [[FilipsPhilippe II van Vrankryk|FilipPhilippe AugustAuguste]] van Vrankryk

*1190-1226: [[LodewykLouis VIII van Vrankryk]]

*1226-1237: [[LodewykLouis IX van Vrankryk]]

In 1285 trouwde Mahaut van Artesië met Otto IV van Bourgondië. HunderUnder dochter Johanna II van Bourgondië erfde ’t't groafschap Bourgondië van heur voader en ’t't groafschap Artesië van heur moeder.

*1347-1361: [[FilipsPhilippe van Rouvres]]

In 1320 trouwde Margaretha I van Bourgondië mè [[Lodewyk I|Lodewyk I van Vloandern]] of Lodewyk van Nevers. HunderUnder zeune was [[Lodewyk van Male]] en azo kwam Artesië were by Vloandern. Deurda zyn dochter [[Margaretha van Male]] in 1369 getrouwd was mè [[Filips dende Stoutn]], [[hertog van Bourgondië]] kwam ’t't ounder de [[Bourgondiërs#Hertoogn van Bourgondië van ’t huus Valois|Bourgondische hertoogn van ’t't huusHuus Valois]] en loater ounder de [[Habsburgers]].

*1383-1405: [[Margaretha van Male]] en heur vint [[Filips dende Stoutn]] (1383-1404)

*1419-1467: [[Filips dende Goein]]

*1467-1477: [[Karel dende Stoutn]]

In 1529, by de Vrede van Koameryk (of Paix des Dames), most Karel V Bourgondië ofstoan an [[Frans I van Vrankryk]], moa je mocht wel ‘t't Groafschap Vloandern en Artesië houdn.

De Bourgondische Kreits bestound olal van 1512 ounder [[Maximiliaan I]], en was êen van de tien Rykskreitsn, woarin dat ‘t't [[Hillig Rôoms Ryk]] ingedêeld was.

olsanassan mostn tegoare bluuvn ounder êen keunienk, on ze overg’erfd wierdn. Ze kwoamn doamee apart te stoan van ‘t't Hillig Rôoms Ryk en ’t't keunienkryk Vrankryk. Achter de trôonsofstand van Karel V kwoamn z’ounderz'ounder Filips II.

De Zeventien Provinciën of Habsburgse Nederlandn blêevn ounder ‘t't Spoans bewiend tout in 1659.