Vrede van Münster

De Vrede van Münster wos a verdrag dan de Noordelikke Nederlandn en Spanje in 1648 ofgeslootn hèin. Da wos e mylpoale en één van de belangrikste gebeurtenissn in d'Ollandsche geschiedenisse omda vanof da moment Spanje de Republiek der Verenigde Provinciën officieel lik soevereine stoat erkende.

Europa achter de Vrede van Westfalen in 1648

De ratificoasje van het verdrag deur de Spoansche en Nederlansche ounderhandeloars (Gerard ter Borch, 1648)

't Verdrag wos en ounderdeel van de Vrede van Westfalen da en ende makte zowel an den Tachtigjoarign Oorloge lik an den Dertigjoarign Oorloge.

De Republiek in upstand

Den Tachtigjoarign Oorloge (1566-1648) wos 'n upstand van de Lege Landn tegen 't Spoans Ryk ounder de Habsburgers.

In 't begun koste Spanje den upstand neresloan. Moar in 1572 hèin de woatergeuzn styf gemakkelyk Den Briel keunn inpakkn, en vanof toun nam de rebellie ollene moa toe. Binst dienen upstand zyn de Noordelikke Nederlandn de facto ounofhankelik gekommn. Deur hunder succesvulle handelsvlootn én deur de massoale emigroasje van de meer gegoede inweuners vanuut de Zudelikke Nederlandn - in veel steejn vruuzde 50% tout 90% van de bevolkienge na 't Noordn - makten ze zynder in 't Noordn e periode van economische, weetnschappelikke en culturele groei mei, dan ze de Goudn Eeuwe noemn. In die 17e eeuwe wos de Republiek nen echtn weireldmacht.

Oundertusschn bleevn de Zudelikke Nederlandn (wuk da nu à peu près correspondeert mèi Belgje, Luxemburg en 't noordn van 't Fransche) ounder de Spoansche Krone. De Republiek hèit dikkers geprobeerd vo de Spanjoardn weg te joagn moar dat es heur noois nie gelukt. In de letste joarn van 'n oorloge vochtn de Fransche en de Republiek zelfs t'hope tegen de styf verzwakte Spoansche troepn. Tegen 1648 woarn hele stikkn van de Zudelikke Nederlandn bezet deur 't Fransche.

Ounderhandeliengn en vrede

De vredesounderhandeliengn begostn in 1641 in de steejn Münster en Osnabrück (nu in Duutsland). De Republiek mochte meidoen an de vredesbesprekiengn, ol wos ze zy nog osan nie formeel erkend lik apart land. Zelfs Spanje dei doa nie moeilik over. In januoari 1646 arriveerdn acht Ollandsche vertegenwoordigers in Münster vo te begunn an d'ounderhandeliengn. De Spoansche gezantn han grote bevoegdheedn gekreegn van den Spoansch keunienk Filips IV, die ol joarn probeerde vo vrede te sluutn.

Up 30 januoari 1648 gerochtn de deelnemers tout en akkoord en den tekst van 't akkoord goenk na Den Haag en Madrid voe d'oundertekenienge. Den vichtienstn meie wos de vrede officieel getekend. Vanof da moment wos Olland erkend lik ounofhankelik land.