Holland

Olland Nederland

Liggienge van Olland in Europa 51° 55' N, 5° 34' O
Officiële toale	Nederlands
Hoofdstad	Amsterdam
Stoatsvorm	Constitutionele monarchie
Stoatshoofd	Keunienk Willem-Alexander
Êerste minister	Mark Rutte
Ippervlak	41.543 km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	17.475.000 (2021) 421 inw./km²
Munte	euro (EUR)
Tydzone	UTC+1 (zomertyd: UTC+2)
Landcode	NL, NLD
Telefongcode	(+31)
Internet-TLD	.nl
Nationale fêestdag	27 april (keunienksdag)

Holland (Uutsproake: Olland) is e land juste ten nôordn va België die dêel uutmakt van 't Keunienkryk van de Nederlandn. In 't westn grenst 't an de Nôordzêe en in 't ôostn an Duutsland. Den hoofdstad is Amsterdam. De Caraïbische eilandn Bonaire, Sint Eustatius en Saba moakn ook dêel uut van 't land.

Koarte van Holland

Strikt genoomn verwyst Holland allêne noa de westelikke provincies Nôord-Holland en Zuud-Holland, moa de benoamienge Olland wordt olhier gebruukt vo hêel 't land, dat eigentlik Nederland nomt (een zogenoamde pars pro toto). In sommigte gedêeltn van Holland keunn ze der nie mee lachn da je ze Hollanders nomt, lik in Nôord-Broabant, Limburg, Drenthe en Groniengn byvôorbeeld.

BevolkiengeBewerken

Holland et mêer of 17 miljoen inweuners. Per vierkante kilomèter weunn d'r 516 Hollanders (landippervlak, 2021), wuk da vele es. Vergelykt mo ne kêe met België, dat zelf ol êen van de dichstbevolkte gebiedn in de weireld es: 344 inw/km² (mo êerlik is êerlik: in Vloandern is de bevolkingsdichtheid 522 inw/km²).

ToalnBewerken

De officiële toale in Holland is Nederlands. In de provincie Friesland is Fries ôok erkend as officiële toale. Erkende streektoaln zyn Limburgs in Hollands Limburg en Nedersaksisch in 't nôordn en ôostn. Op Bonaire wordt 't Papiaments geklapt en op Saba en Sint-Eustatius wordt 't Ingels gesprookn. 't Jiddisch en Romani hen 'n specioale minderheidsstatus. 't Zêeuws en 't West-Vlams in westelik Zêeuws-Vloandern wordn nie gezien als aparte toaln.

GodsdienstBewerken

Holland is van ôorsproung e christelik land. Moa nu zegt 40% van ol d' Hollanders da ze nie gelovig zyn. Van d'overige 60% lop et uutêen. De belangrykste godsdienstn zyn:

de Rooms-Katholieke kerke (5 miljoe)
de Protestansje kerke (2,5 miljoe)
de verschillige Gereformeerde kerkn (ol tegoare 700.000)
d'Islamietn (a peu prè 800.000)
d'Indoes (a peu prè 100.000)
de Boeddhistn (a peu prè 80.000)
de Joodn (a peu prè 40.000).

AdministroasjeBewerken

Holland bestoat uut twoalf provinsjes. Die provinsjes zyn vodder verdêeld in 342 gemêenten (2023). De provinsjes zyn:

Neffest de provinsjes en gemêenten zyn d'r ook 21 woaterschappn. Die besteursvorm is uniek voer Holland.

PolletiekBewerken

Holland is e parlementaire, costitutionele monarchie. De regerienge en 't parlement (d'Hollanders noemn da Staten-Generaal) zyn tegoare de wetgevende macht. Die Staten-Generaal bestoat uut 2 koamers: Eerste Kamer (vergelykt by nuus mè de Senoat) en de Tweede Kamer (wuk damme wyder noemn: de Koamer).
An 't hoofd van 't land stoat sins 30 april 2013 keunienk Willem-Alexander. Je volgde zyn moeder keuniginne Beatrix ip. De Premier (êeste minister) is Mark Rutte (VVD). E zetelt mè ze regerienge in Den Haag.

CultuurBewerken

E poar traditionele symbooln van d'Ollandsche cultuure, Rembrandt en Johannes Vermeer (schilders), windmeulns, tulpn

KunstBewerken

D' Ollandsche schilderkunst wordt verteegnwoordigd deur e grôot dêel mêesters. De bloeiperiode was in de goudn zeevntienste êeuwe mè schilders lik Rembrandt, Johannes Vermeer, Frans Hals en Jan Steen. Ook 't werk van de postimpressionistische schilder Vincent van Gogh is achter zyn dôod weireldbekend gekommn. Uut den êestn elt van de twientigste êeuwe dateert d' abstracte kunst van Piet Mondriaan. In 1948 wierd de kunstverênigienge Cobra ipgericht, mè leedn lik de Belg Pierre Alechinsky, de Deenn Asger Jorn en Carl-Henning Pedersen en de Hollanders Karel Appel, Constant en Corneille.^[1]

De bekendste verteegnwoordigers van d' Ollandsche literateure van de Goudn Êeuwe zyn Joost van den Vondel en Pieter Corneliszoon Hooft. In de neegntienste êeuwe beschrêef en bekritiseerde Multatuli de situoatie in Indonesië in zijn werk Max Havelaar. Louis Couperus was êen van d' êeste Ollandsche verteegnwoordigers van 't naturalisme. In de literateure van achter den oorloge wordt er geklapt van de grôte drie, verwyzend noa Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch en Gerard Reve.

Cultureel en nateurlik erfgoedBewerken

Belangryke musea in Olland zyn 't Ryksmuseum Amsterdam, Van Gogh Museum, Mauritsuus, Museum Boijmans Van Beuningen, Paleis Het Loo en 't Kröller-Müller Museum.

't Nateurlik erfgoed van Olland bestoat vor e grôot dêel uut 't vlak nat landschap mè riviern, polders en meulens. De nateure in Olland is sterk beïnvloed deur de mens. Bekende vôorbeeldn zyn de Zuuderzêewerkn en de Deltawerkn. Belangryke nateurgebiedn zyn de Veluwe, de Waddneilandn, de Biesbosch en 't blommnpark de Keukenhof. Holland es vrêe gekend vo zyn tulpn: d'Hollanders zyn vrêe bedreevn in 't kwêekn van blommn.

VervoerBewerken

Juuste lik by nuus: e masse ottoroutn en stroatn (ol t'hope, voe 116.500 kilometers), e spôor (over 2808 kms) en e luchthoavn: Schiphol.

D'Hollanders zyn zot van vélo's: z'ein 't weireldrecor van vélo's per inweuner.

Vele stoaties in Holland zyn styf specioal: lank en smol. Ip ieder perroeng stoppn der geweunlik drie trings achter mekoar. De trings moen ton wel a peu près t'hôpe toekommn en anzettn; de minste vertroagienge van êen van die trings en hêel 't boelke es in vertroagienge.

60 % van d' Hollandse oto's probeert olle doagen ip de route tussen Breda et Amsterdam te passeren. Doardeure ein z'in 2006 gemiddeld 300 kilomeiters file per dag ip ulder wegen, mêer dan 't dubbele van België.

SportBewerken

Voetbol is 'n belangrykstn sport. Peis mor an Ajax, PSV en Feyenoord. Oek populair is schatsn, zowel buutn (Elfstedentocht, at 't styf vriest) of binn. D' Hollanders zyn oek goed in vélokoerse, hockey en volleybol.

Externe koppeliengeBewerken

Website van d'n Hollanschn overheid

ReferensjesBewerken

↑ Cobra Museum cobra-museum.nl (gearchivêerd)

Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Holland ip Wikimedia Commons.

{{{ofb_links}}}	Europese Unie (EU)		{{{ofb_groot}}}
België \| Bulgareye \| Cyprus \| Denemarkn \| Duutsland \| Estland \| Finland \| Grieknland \| Holland \| Hongareye \| Ierland \| Itoalië \| Kroatië \| Letland \| Litouwn \| Luxemburg \| Malta \| Ôostnryk \| Pooln \| Portugal \| Roemenië \| Slovakeye \| Slovenië \| Spanje \| Tsjechië \| Vrankryk \| Zweedn			{{{ofb_groot}}}

{{{ofb_links}}}	Landn in Europa	{{{ofb_rechts}}}	{{{ofb_groot}}}
Albanië • Andorra • Armenië • Azerbeidzjan • België • Bosnië-Herzegovina • Bulgareye • Cyprus • Denemarkn • Duutsland • Estland • Finland • Georgië • Grieknland • Holland • Hongareye • Ierland • Itoalië • Kazachstan • Kosovo • Kroatië • Letland • Liechtnstein • Litouwn • Luxemburg • Malta • Moldoavië • Monaco • Montenegro • Noord-Macedonië • Nôorweegn • Oekraïne • Ôostnryk • Pooln • Portugal • Roemenië • Rusland • San Marino • Servië • Slovakeye • Slovenië • Spanje • Tsjechië • Turkeye • Vaticoanstad • Verênigd Keunienkryk • Vrankryk • Wit-Rusland • Ysland • Zweedn • Zwitserland			{{{ofb_groot}}}

[1] Cobra Museum cobra-museum.nl (gearchivêerd)

[1]