Ze kwoamen van Koaneghem en ze wist'n van niët

Ik komme van Koanegem en 'k weete van niet is een Tielts volksverhoal uut de middelêeuwn. Van die sage komd ôok de gelyknamige spreuke, woamee dan ze willn uutdrukkn dad etwien van nietn wit. Ip de markt van Tielt stoat e standbild van baljuw Spierinck, êen van d'hoofdpersonages uut 't verhoal. De sage spild hem of ten tyde van Filips de Stoutn, anno 1402-1403.

Standbild van baljuw Spierinck ip de markt van Tielt

Ip 2, 3 en 4 september 2011 wierd er en oopnluchtspektoakel gespild ip de mart van Tielt over da volksverhoal.

Vertellienge

De vertellienge begunt ip 18 februoari 1402, den dag dad hertog Filips de Stoutn e bezoek briengt an Tielt. Os Filips de Stoutn, zyn toesproake ed g'houdn, legd baljuw Alexander Spierinck zyn êed van baljuw of. Achter dat den baljuw de woordn: 'Ik Alexander Spierinck zweire getrouwheid an den hertog, an zyn wettn en an de rechtn en vryheedn van die Stad' zei, wierd er zeevn daagn en zeevn nachtn gefêest in de stad Tielt. Hêel 't joar deure was de stad ip zyn gemak en bekwaam'n ze van de grotste ôorlogsellende dan z'achter de rugge haan. Ip 20 moarte 1403 krygt den baljuw binst een katsspel (den baljuw was een fameuzen katser) e glorieus gedacht. Ol moandn wierdn der zwoare misdryven gepleegd in Tielt en den baljuw haad er genoeg van. Je riep uut dat y den êesten slichterik dat ie tegenkwam, ging kraakn...

Oendertusschen, ip 21 moarte 1403 liep de paster va Koanegem no zyn kerke. De pastersmoarte aad em juste uutgezwoaid en em zyn nieuvn oed ipgezet. De paster was nog mo juste uut huus of der kwam e streus gebouwde figeure uut de busseltjes gesproungn. J'aad e lange mantl an en e mes in zyn handn. De paster trachtteg' hem te kalmeern, moa de vent kende gêen genoade. Je smeet de paster ip de groend en stak 't mes in zyne rugge. "Verdoemme" schreeuwde de paster nog rap, moa blies ol gauwe zynen latsten oasem uut. "Menêer de paster, menêer de paster." De pastersmoarte aad 'em g'hôord en liep no 't lichoam van de vermorde gêestelikkn. De môordenoare aad ol zyn mes weeregetrokkn en was weere in 't duustr verdween'n. "Help, help, de paster is vermôord!" schreeuwde de pastersmoarte. Jacoba van Steeland, een trouwe kerkgangstr, kwam angelôopn en keekt ot de paster nog te reddn was, moar 't was te loate. De paster was dôod en de môordenoare was oentsnapt...

Dien avond nog was Jan Vleminck ip weg no zyn huus in Tielt. Je was no Gent gewist, voe doa kiekens en keuns te verkoopn, da was zyn beroep. 't Dunderde en bleksemde verschrikkelik, en je beslôot e binn'weg te pakkn langs Koanegem, voe rapper thuus te zyn. Êene ki voby Koanegem, kwamt Jan rechte vor e streussche vint te stoan met e zwarten mantl an. 't Was de môordenoare van de paster! "Wa zoek je?" riep de môordenoare "Weg! Of je zyt er gewist!" brulde't je. Vleminck sloeg e kruus en begost te loopn, je zag nog dat de môordenoare em volgde, moa dat je ommenneki weg was. Vleminck liep nog een endetje verder, mo viel tonne nere nefferst een bôom en viel in slape.

Die nuchtend wierd Vleminck wakker en wierd oemriengd deur e hêleboel menschn roend em. J'erkende tusschen 't volk den baljuw, soeverein Joris en de pastersmoarte. De soeverein was bezig met 't deurzoekn van de kabba van Vleminck, en olde e bebloed mes boovn. "Wa doet dadde in joene zak, Vleminck?" vroeg den baljuw kwoad. "Ikke weete van niet!" antwoordde Vleminck. "Moa wat doen die vlekkn bloed tonne ip je veste?" "Ik weete van niet!" schreeuwde Vleminck. Moa den baljuw was 't er zeekr van da Vleminck schuldig was en riep: "Soldoatn, briengd em weg!" De soldoatn paktn em vaste en sleurdn em mee. Tegensputternd riep Vleminck nog: "Menêer den baljuw, je moe me geloovn! Ik komme van Koanegem en ik weete van niet!" Den baljuw geboarde dat je nie hôorde en liep verder.

De volgenden dag, den 22ste moarte 1403, wierd Vleminck vô de rechtbank geslipt. Niettegenstoande de getuugenisse van de pastersmoarte en Jacoba van Steeland en een compatieus gesprek tusschn Spierinck en Louis Vleminck (den oudste zeune van Vleminck) wierd Jan Vleminck terechtgesteld deur de dôodstraffe. Vleminck zoud ipg'hangn wordn klokslag ten twoalven. Os Jan Vleminck an de galge stoend, zei't je zyn latste wens, die luudde ols volgt: "Beste burgers van Tielt, ik benne oenschuldig. En voe da te bewyzn roepe 'k ik weeke ip weeke, dag ip dag, eure ip eure, Alexander Spierinck op toet Gods Ôordêel (Spierinck zou dus over juuste één weeke stervn). Zorg goed voe myn vrouwe en kienders, en bid voe myn ziele. 'k Vergeeve 't junder, ik komme van Koanegem en ik weetn van niet." Den baljuw deed têekn no den beul dat je Vleminck moest iptrekkn. Vlemincks nekke brak nie, moa je stikte. Ip den twoalvden klokslag bewoog't je nie mê...

Êen weeke loatr gieng den baljuw katsen, de klokke van ten twolven begost te luudn, en ip de twolvden slag, viel den baljuw dôod neere... Weere e weeke loatr wierd de nieuvn baljuw Omaar van Coorvelt benoemd. Ter êere iervan wierdn er drie kanongschootn ofgevierd. Ip 't derde kanongschot viel 't er een gewoendn. Zyn name was Corneel Haerinck. Iederêen zag dat je ieder moment koste dôodgoan, en dorom was de biechtvoader d'erby gekommn. "Menêer de paster, ik gon dôodgoan, ik willn biechtn." kreunde Haerinck "Ik en de paster van Koanegem vermôord..." Er kloenk grôot rumoer by 't volk, moa den paster dêed têekn dan ze mostn zwygn. "Ik en em vermôord omda 'k ik nie met Eliane mochtn trouwn. En eigentlik aad je gelyk, want zy is e braaf meistje, en ik zyn e leegloopr en een droenkoard. Volk van Tielt, zorgt mo goed voe zyn vrouwe en kienders, en bid voe zyn ziele, begraavd em en gif myn an de kroaien. Ik zyn zeker dat ie junder vergift." Ze stemme gieng weg en je blies zyn latsten oasem uut... 't Volk makteg'hem uut en ip sommigte platsn hôorde je "Leve Jan Vleminck!" roepn. Vlemincks ziele wierd gered en zyn familie zette zyn werk vôort met d'hulpe van de burgers van Tielt. En 't er was nog noois zoo'n grôot samenorigheidsgevoel lik vordien gewist...

Personages

Jan Vleminck
Baljuw Alexander Spierinck
Hertog Filips de Stoutn
Paster van Koanegem
Pastersmoarte Agatha Wielmakers
Môordenoare Corneel Haerinck
Vrouwe van Vleminck
Louis Vleminck
Biechtvoader
Jacoba van Steeland
Soeverein Joris
Drie scheepns