Atoom
En atoom (Oedgrieks: ἄτομος, atomos‚ oendêelboar) is 't kleenste dêeltje van geweune materie die e scheikundig element vormt. Elke vaste stoffe, vloeistoffe, goaze en plasma is soamngesteld uut neutroale of g'ioniseerde atoomn. Atoomn zyn styf kleene, meestal roend de 100 picometer in deursnee.
Iedern atoom is soamngesteld uyt en atoomkern of nucleus en êen of mêer elektroonn geboendn an de kern. De kern is gemakt van êen of mêer protoonn en ênigte neutroonn. Mêer of 99,94% van de massa van en atoom zit in de kern. De protoonn hèn e positieve elektrieke loadienge en d' elektroonn e negatieve. De neutroonn hèn gêen elektrieke loadienge. Os 't antal protoonn en elektroonn gelykig is, is 't atoom elektrisch neutroal. Os 't atoom mêer of minder elektroonn hèt of protoonn, hèt 't respectievelyk e negatieve of positieve loadienge. Zukke atoomn wordn ioonn genoemd.
D' elektroonn van en atoom wordn deur d' elektromagnetische kracht angetrokkn toet de protoonn in en atoomkern. De protoonn en neutroonn in de kern wordn deur de kernkracht toet mekoar angetrokkn.
't Antal protoonn in de kern is 't atoomnummer of atoomgetal en 't bepoalt by welk chemisch element 't atoom past.