Das
| Europeeschn das | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 E schildery van e das | |||||||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Sorte | |||||||||||||||
| Meles meles Linnaeus, 1758 |
E das (Meles meles, eigentlik Europeeschn das) is e zoogdier uut de familie van de marters, mustelidae. Olhoewel dan de mêeste menschn weetn hoe dat e das der uutziet, zyn der mo weinig die êen leevnd ezien hen omdan ze verre ollêne mor actief zyn in 'n dounkern.
Uutleg
bewerkn
Dassn zyn van de zeste familie lik wezels, fiesjouws, otters en veelvroatn, de familie van de marters. Ze zittn wel in de orde van de vlêeseters, mo 't zyn eigentlik olleseters. Z'eetn surtout tettiengs, mor oek kobbn, fernient, eiers, beiers, fruut, nootn en oas. In verstedelikte streekn doen ze lik of dan vossn oek doen, ze zoekn doa teetn in vuulbakkn.
Van kleur is nundern rik grysde, an nundern ounderkant zyn ze zwort. 't Is surtout nundern kop die typisch is, 'n dienn is wit met twêe zworte striepn over d'oogn en d'ôorn, woavan dan de punt wel wit zyn. Z'hen e lank, brêed lyf (70 cm), e redelik kortn steirt (20 com) en korte pôotn met lange klauwers, woamei dan ze goed kunn groavn. Ze weegn mêestol round de 10 kilo, mor in Rusland zoudn der ol evoundn zyn die mêer of 40 kilo's woogn. Dassn leevn mêestol ollêne, mo 't gebeurt oek dan ze in groeptjes van 2 toet 12 tope leevn.
Dassn kunn 19 joar oud kommn, mor in 't wilde is dadde mêestol vele miender.
't Wuvetje kut dervôorn zorn dan de bevruchte eitjes nog nie begunn te rypn, bevôorbeeld a 't te lange slicht were is. 't Deurt e weke of 7-8 teegn dan de joungsjes ebôorn zyn, ze zyn toune blend en hen e fyn velletje. Ze kunn kykn achter 5 weekn en hen echte tandn achter 12 weekn. Ze krygn minimum twoof weekn melk, doarachter brakt de moeder êest hoolfverteird teetn uut.
Verspreidienge en leefgebied
bewerkn
Dassn leevn in verre hêel Europa (nie in 't nôordn van Scandinoavië, up Ysland, Sardinië, Corsica, Sicilië en Cyprus) en e stik van Azië (Turkeye, 't nôordn van 't Middn-Ôostn, Iran, Afghanistan, Pakistan, Indië, de Centroal-Azioatische republiekn, China, Mongolië, Korea, e stik van Zuud-Ôost-Azië en e stik van Rusland. Oek up Japan zittn der, mo dat zoudt en aar oundersôorte zyn, Meles meles anakuma. In België zittn der 't mêest in de Woaln, in West-Vloandern zyn der nie vele woarnemiengn, ol zittn der wel in 't nôordn van Vrankryk.
Ze zyn mêestol te viendn in busschn en up meisn, woa dan der vele tettiengn zittn, etwot dan ze vele eetn.
Reloasje me menschn
bewerknIn tyde wos 't er stief vele ejoagd up dassn, oundermêer deur ze uut te groavn of deur dashouns in nundern burcht te steekn. Dashouns zyn e sôorte houns die specioal ekwikt woarn voun dat te kunn, z'hen korte potjes en e lank lyf.
Nu sneuveln de mêeste dassn deur dan ze overreen zyn van otto's.
Uutdrukkienge
bewerkn- Zwêetn lik e das: e masse zwêetn (vgl. Nederlands: zweten als een otter)