Karel III van West-Francië

Karel III, bygenoamd de Simpeln (Latyn: Carolus Simplex) (17 september 879 – Péronne, 7 oktober 929), uut et Huus van de Karoliengers, was keunienk van West-Francië van 898 tout 922.

In dien tyd wilde Simpel nie dwoas zeggn, mo wel êerlik, iprecht en frank.

Karel was de zeune van Lodewyk den Hakkeloare en zyn twidde vrouwe Adelaide van Parys. J'is vuuf moandn achter 'n dôod van zyn voader geboorn.

Zyn leevn

Karel zyn leevn is begost mè teegnsloagn en der ook mee g'endigd. Alhoewel dat ie de wettelikkn ipvolger was, hen ze twi kis vor etwien anders gekoozn.

Achter 'n dôod van zyn broere Karloman in 884, wast ie nog mo vuuf joar oud, en doarom mocht Karel den Dikkn van Ôost-Francië, die ook al keunienk van Italië en keizer van 't Hillig Rôoms Ryk was, Karloman in West-Francië ipvolgn.

In 888 stierf Karel den Dikkn en deur 't feit da Karel de Simpeln nog zo jounk en zwak was, hieldn ze were gin rekenienge met hem.

Ze probeerdn te profiteern van de situoasje vor under ounofhankelik te moakn van de keunienk, en ze kôozn Odo I, groaf van Parys en markgroaf van Neustrië. Odo ha goeie successn g'hoald teegn de Vikings in de belegerienge van Parys (885-886). Je was van 't Huus van de Robertynn en dus gin Karolienger.

In Lotharingen han ze in 887 vor Arnulf van Karinthië gekoozn, die pertang een ounwettige zeune was, mo wel e Karolienger.

Mo Karel de Simpeln blêeft de krôone ipeisn en achter vuuf joar stryd, krêegt ie de steun van sommigte eedeln en eirtsbisschop Fulco van Reims, die hem den 28stn januoari 893, an zyn dertien joar, krôonde tout keunienk van West-Francië. Mo je wierd moar officieel erkend achter 'n dôod van Odo I in 898.

Lik zyn vôorgangers ha Karel ook styf vele miserie mè de Vikings, die mo blêevn roovn en plundern. Achter vredesounderhandeliengn in 911, by 't Verdrag van Saint-Clair sur Epte, gaf Karel de streke round Rouen, die loater Normandië zou genoemd wordn, in lêen an de Vikingleider Rollo. De Vikings wierdn Nordman genoemd in 't Germoans, van doa de noame Normandië. D'ofsproake was da Rollo de streeke most beschermn teegn andere Noormann, je most 't gezag van de keunienk anveirdn en je most hem loatn doopn. Achter zyn doop krêeg Rollo Karel zyn dochter Gisela.

De 24stn september 911 stierf Lodewyk et Kiend, den êenigste wettige zeune van Arnulf van Karinthië. Lodewyk et Kind was de latste Karolingische keunienk in Ôost-Francië. D'eedeln koozn doa Konrad I als ipvolger, mo deur den oadel van Lotharingen wierd ie nie erkend. Zynder wildn e Karolienger en ze koozn Karel de Simpeln als keunienk van Lotharingen. Van ton verblêeft ie doa styf vele. In West-Francië kostn ze da nie goed verdroagn en ook nie 't feit da Karel Rollo de Viking e vazal gemakt haad. De slag van Soissons in 923 zoudt doar e gevolg van gewist zyn.

In 922 kwoamn êenigte grôotgroundbezitters, w.o Herbert II van Vermandois, in ipstand teegn hem en ze krôondn Robert I, de broere van Odo I, tout keunienk van West-Francië. Karel wierd ook uut Lotharingen verjoagd deur Hendrik I de Veugeloare. Van ton kwam Lothariengn een hertogdom ounder 't Duuts ryk.

De 15ste juni 923, by de slag van Soissons, sneuvelde Robert I, mo Herbert II van Vermandois liet Karel de Simpeln ipsluutn in e burcht in Péronne, woa dat ie loater gestorvn is.

Robert I wierd ipgevolgd deur Rudolf, de twiddn hertog van Bourgondië.

Vrouwn en jounges

Mè zyn êeste vrouwe Frederonne haad ie zes dochters:

• Ermentrudis
• Frederuna
• Adelais
• Gisela, getrouwd me Rollo
• Rothrudis
• Hildegardis

De 7stn oktober 919 ist ie getrouwd mè zyn twidde vrouwe, d'Iengelsche Eadgifu van Wessex, dochter van keunienk Edward I den Oudern en zyn twidde vrouwe Aelfleda van Bernicia. Met heur had ie e zeune en e dochter:

• Lodewyk IV, bygenoamd van Overzêe. Achter da zyn voader gevangn gezet was, vluchtte zyn moeder met hem noar Iengeland. Vandoa zyn bynoame.
• Ermentrude

Karel had ook nog drie ounwettige zeuns (Arnulf, Drogo, Rorico) en êen ounwettige dochter.

Zyn weeuwe trouwde loater met Herbert III van Vermandois.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Charles III of France van Wikimedia Commons.