Middelnederlands
|
||||||
Daterienge | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Toalcodes | ||||||
|
Et Middelnederlands es de verzoamelnoame van Nederfrankische dialectn da gespookn wos tusschn ca. 1150 en ca. 1500.
Gin eenheidstoale
bewerknEr bestound in de Middelêeuwn gin uniforme spellienge in de Nederlandn. Wien da schreef, volgde zyn eigen spreektoale. En die varieerde van streke tout streke.
E meugelikke indelienge[1] van de Middelnederlandsche dialectn es:
- Vlams: de toale van et middeleeuwsche groafschap Vloandern en gedeeltelik ook nog in 't groafschap Artesië
- Broabants: de toale van et middeleeuwsche hertogdom Broabant
- Hollands: de toale van et middeleeuwsche groafschap Holland
- Limburgs: de toale van et middeleeuwsche hertogdom Limburg en deeln van et ounofhankelik Prinsbisdom Luuk
- Gelders: de toale van et middeleeuwsche hertogdom Gelre en groafschap Zutphen
Die middeleeuwsche hertogdommn en groafschappn liggn nu verspreid over verschillige landn en provinsjn. 't Koartje hierneffers toont hunder oude territorioale grenzn.
Sommigste van die streektoaln hèin specifieke ofwykiengn da je historisch kut uutleggn:
- Kustmiddelnederlands: specifieke toaleigenschappn langs de kust van Vloandern en Holland, ook wel Ingveoons of Noordzeegermoans genoemd
- Noordoostelik Middelnederlands: de streektoaln gesprookn boovn Limburg en ten oostn van Utrecht: hertogdom Gelre, groafschap Zutphen, d'Heerlykheid Overysel
Verschilln mè 't Oudnederlands
bewerkn't Meest upvollend verschil mè 't Oudnederlands es dan de vocoaln (de klienkers) in ounbeklemtoonde positie ofgezwakt gerochtn tout de sjwa (stomme e) of helegansn wegvieln. Da proces noemt vocoalreductie.
- Ond. vogala > Mnd. voghele, veughele
- Ond. olla > Mnd. olle, alle
- Ond. diopitha > Mnd. diepte
- Ond. ruopon > Mnd. roepen
Da resulteerde in 't verlies van uutgangn van vervoegiengn van werkwoordn en voornoamwoordn.
De tabelle hierounder toogt de vervoegiengn van 't zwak werkwoord moakn.[2][3]
Pers. vnw. | Oudned. | o.t.t. | o.v.t. | Middelned. | o.t.t. | o.v.t. |
---|---|---|---|---|---|---|
1e ev. | ic | macon | macoda | ic | maeke | makde, makede |
2e ev. | thu | macos | macodos | du | maex, makets | ? |
3e ev. | he/siu/it | macot | macoda | hi/si/het | maect, maket | maecte, makede |
1e mv. | wi | macon | macodon | wi | maken | maecten, makeden |
2e mv. | gi | macot | macodet | ghi | maket | maectet, makedet |
3e mv. | sia | macont | macodon | si | maken | maecten, makeden |
Literateure
bewerknZie 't artikel over de Middelnederlandsche literateure.
Referesjn
bewerkn- ↑ Van Loey, Dr. A., Middelnederlandse Spraakkunst (2 dln), H. D. Tjeenk Willink BV, Groningen, 1976. ISBN 90-01-55050-9
- ↑ A. Quak & J.M. van der Horst, Inleiding Oudnederlands, Universitaire Pers Leuven, 2002. ISBN 90-5867-207-7
- ↑ Vroegmiddelnederlands woordnboek