Middelnederlands: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
+toalbox |
|||
Regel 39:
*Ond. ''ruopon'' > Mnd. ''roepen''
==Literateure==
===Indelienge===
Middeleeuwsche tekstn moe je zien binn de context van de soamnlevienge in dienen tyd. En die zag d'r in de middeleeuwn heel anders uut dan nu, toun was dat e '''standenmoatschappy'''. Oorsproenkelik wilde da zeggn da je van by de geborte deel uutmakte van een van de standn:
* den oadel, da woarn grootgrondbezitters en vichtersboazn ten dienste van keunienk of keizer
* de geestelikeid
* den derdn stand, die bestond uut ryke burgers, vrye boern en ne grote groep horigen (olfvryen) en lyfeigenen (sloavn)
De literateure uut de middeleeuwn es meestol up juste dezelste maniere ingedeeld:
* ridderveroaln
* geestelikke literateure
* burgerlikke literateure
===Ridderveroaln===
D'r zyn meerdere soortn ridderveroaln:
* Frankische romangs: da zyn vertellienge over keizer [[Karel de Grote]]. In de hele middeleeuwn wos Karel de Grote et grote voorbeeld vo olle vorstn, tot en met Keizer [[Karel V]]. Zo kwom et dan d'r styf veel vertelliengen en legendes bestondn over em.
**[[Karel ende Elegast]]
**[[Roelantslied]]
**[[Renout van Montelbaen]]
* Keltische romangs: geïnspireerd up et leevn van [[Arthur|keunienk Arthur]] en zyn [[Ridders van de ronde toafel]]
**[[Ferguut]]
**[[Walewein]]
**[[Lancelot]]
* Oosterse romangs: gebaseerd up d'Aroabische cultuur. Dat es nie zo verwonderlik want d'Arabiern en de Moorn ieldn tot in de vichtiende eeuwe deeln van Zuud-Europa ([[Spanje]]) bezet. Den meestn bekendn oostersn romang es die over de keunienkskinders [[Floris ende Blancefloer]].
===Geestelikke literateure===
* Marialegendes, woavan [[Beatrys]] de meeste bekende es
* illegenlevens, o.a. ''Leven van Sente Servaes'' van [[Hendrik van Veldeke]]
* mystieke proza: e heel specifiek genre van religieuze literateure woaby den schryver of schryfster uutlegt oe da je kut kommn tot 'n oogstn spiritueeln toestand, en dat es verenigienge mei God. De tekstn zyn meestol visionair en ein veel middeleeuwsche symbolische verwyziengn die vo mienschn van nu moeilik te verstoane zyn. De [[Nederlandn]] ein meerdere grote mystici voortgebrocht:
** [[Hadewych]]
** [[Beatrys van Nazareth]]
** [[Jan van Ruusbroec]]
** [[Suster Bertken]]
* Bybelvertoaliengn, lik de [[Rymbybel]] van [[Jacob van Maerlant]]
===Burgerlikke literateure===
* reis- en avonteureveroaln: [[Brandaan]]
* diernfoabels: meestol [[satire]]s up de moatschappy. De bekendste zyn [[Van den vos Reynaerde]], [[Esopet]]
* liedern en ballades: [[Gruuthuse-andschrift|liedboek van Gruuthuse]], [[Heer Halewijn]], [[Het daghet in den oosten]], [[Lied van de twee keuningskinders]], ''Een suverlijc boecxken'' en ''Antwerps liedboek'' olletwee uut [[Antwerpn]]
* toneel: styf populair in de middeleeuwn, uitgebreid qua genre
** mysteriespeeln
** miroakelspeeln: [[Mariken van Nieumeghen]]
** zinnespeeln: over moroal, lik [[Elcerlijk]] ''(Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlijc)''
** oabele speeln: over de liefde tusschn wuuvn en vintn, lik [[Lanseloet van Denemerken]], [[Esmoreit]], [[Gloriant]], [[Vanden Winter ende vanden Somer]]
** [[Rederykers]]: verenigiengn van mienschn die under bekwoamdn in ''retorica'' (welsprekendeid) en die surtout in de [[Zudelikke Nederlandn]] ontstondn. Bekende rederykers woarn [[Anthonis de Roovere]] en [[Anna Bijns]].
== Verhalen uit dien tyd ==
| |||