Sukerbête

Sukerbête
Sukerbêteplante
Taxonomische indêlienge
Ryk: Plantae (Plantn) Ounderryk: Embryophyta (Landplantn) Clade: Angiospermae (Blommeplantn) Clade: Eudicotyledoneae (Eudicotyln) Orde: Caryophyllales Familie: Amaranthaceae (Amarantfamilie) Geslacht: Beta Sôorte: Beta vulgaris Oundersôorte: Beta vulgaris subsp. vulgaris
Variëteit
Beta vulgaris subsp. vulgaris var. altissima L., 1753

E sukerbête (Beta vulgaris subsp. vulgaris var. altissima) is e sôorte wortelgewas da wirdt gekwêekt vo suker uut t'hoaln. Der bestoan veel verschillige sôortn sukerbêetn.

De plante

De plante komt tot tachntig centemètre hôge en krygt klêne bloemekes mee geweune kleurn. Der wirdt beweerd da sukerbêetplantn veel CO₂ zoudn ippakkn moa da's nie juste.

Sukerwinnienge

Sukerbêetn zyn in België (en Europa) en belangrikke bronne vo suker uut te winn. Ge kunt ze azô moa nie eetn, doavo is de bête veel t'hard. Der is en ingewikkeld producsjeproces nodig vo de suker uut de bêetn t'hoaln woaby dan de bêetn ounder andere wirdn versneedn en gekookt vo an et sap van de bêetn te roakn woa dan ze ton de suker uut zuuvern.

Den industrie round sukerbêetn hèit hem zêre ontwikkeld in de Napeolontische ôorloogn woa dan d'Ingelsn ton den handel blokkeerdn mee de Fransn dus kon die nie mee an et sukerriet van de Caraïbn woadeu dan ze dus moestn overschoakeln ip andre alternatievn. Vrankryk is nog olsan de grôotste producent van sukerbêetn, ip twêe komt Duutsland en ip drie Amerika. Sukerbêetn zyn ôok vrêe belangrik in Rusland en Oekraïne omda die landn veel vodder van n'Atlantischn Oceoan liggn dus beter hundern eign suker kwêekn in plekke van in te voern. Dertig percent van de weireldproducsje van suker komt uut sukerbêetn.

Belang van sukerbêetn in West-Vloandern

En hôpe sukerbêetn

Sukerbêetn hèin olsan belangrik gewist in West-Vloandern omda de prys van sukerbêetn oaltyd redelik stabiel bluuft en da j' vo sukerbêetn te zettn gin zuk ne goein ground nodig hèit. De prys zakt verre niet omda suker vrêe vele gebruukt wirdt dus de vroage doalt nie. Moar deur den ipkom van mêer en mêer handel mee de Caraïbn woa dan ze rietsuker kwêekn vo ne goekopre prys, mee mêer sukerwinste vergeleekn mee sukerbêetn, hèit den Europese Unie beslist da der minder sukerbêetn moestn gekwêekt wirdn in Europa. Der is doa veel protest tegen gekommn mee ounder andere 't argument da Europa ton nog mêer afhankelik wirdt van anvoer van voedsel uut andere landn en et nu ol zo afhankelik is. Ôok wordn sukerbêetn e vaste woarde in veel streekn in Europa moa den EU hèit toch beslist dat er minder moest gekwêekt wirdn woadeur dan der toch veel boern failliet hèin gegoan. De sukerbêetteelt is nog gepermitteerd moa nie mee zovele lik dervoorn.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Sugar beets van Wikimedia Commons.