Venynboomachtign

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

---

Venynboomachtign
Noaldn en rype vruchtn
Taxonomische indêlienge
Ryk: Plantae (Plantn) Ounderryk: Embryophyta (Landplantn) Stamme: Pinophyta (Konifeern) Klasse: Pinopsida Orde: Pinales
Famielje
Taxaceae S.F. Gray

De venynboomachtign (Taxaceae), is e konifeerefamielje die zeevn geslachtn omvat en oengevêer 30 sôortn, of in oedre systêemn drie geslachtn en 7 toe 12 sôortn.

Beschryvienge

't Zyn klêene boomn of struukn mê veele takn. De bloarn zyn altydgroen, spiroalsgewyze geschikt, dikkers gedroajd an de voet vodr lik twêe-ryig uut te zien. Ze zyn lyne- toe lansvormig, en ên blêekgroene of witte stomatoale bandn ip undre oendrekant. De plantn zyn twêeuuzig, zeldn êenuuzig. De mannlikke keegls zyn 2–5 mm lank, en ze geevn stuufmeel of in de vroege lente. De vrowlikke keegls zyn sterk ingeperkt en z' ên mor êen schubbe mêt êen vruchtbeginsl en ze geevn êen zoad. O 't zoad rypt oentwikklt de vruchtbeginsldroagnde schubbe in e vlêezige aril die 't zoad gedêeltlik omsluut. De rype aril is fel gekleurd, zochte, sappig en zoete, en wordt geetn deur veugls die tonne 't ard zoad verspreidn in undre uutwerpsln. Echtre zyn de zoadn vrêe vergiftig vo menschn, en ze bevattn de vergiftn taxine en taxol .

Klassifikoasje

De venynboomachtn wordn teegwôordig tegoare genoomn mêt aal d' andre konifeern in de orde van de Pinales, omda DNA-oentleediegn beweezn ên dat de venynboomachtign monofyleetiesch zyn mê d' andre famieljes van de Pinales (Chase et al., 1993; Price, 2003), e konkluuzje die oendresteund wordt deur mikromorfologie-stuudjes (Anderson & Owens, 2003). Vroegre wierdn ze dikkers bekeekn lik verschillnd van andre konifeern deur ze te schikkn in 'n ofzoenderlikke orde Taxales. Ernest Henry Wilson noamde de Taxaceae taxad in zyn boek "1916, Conifers and taxads of Japan". Sommigte stuudjes in de vroege joarn 2000 lietn zien da de geslachtn Torreya en Amentotaxus beetre oovregebrocht wierdn no de Cephalotaxaceae, aangezien genetiesch oendrezoek bewêes da ze dichtre stoenn by Cephalotaxus of by Taxus. Mêer recente stuudjes ên ingeslootn, mê Cephalotaxus, in e bridre interpretoasje van de Taxaceae lik êen ienkle grotre famielje (Price, 2003). In die betêeknisse sluutn de venynboomachtign zes geslachtn en 30 sôortn in.

De vôorngestelde verschilln tusschn de Taxaceae en de Cephalotaxaceae woarn gesteund ip de morfologie van de zoadn, woaby da de Taxaceae klindre rype zoadn ên die 5 toe 8 mm grôot zyn in 6-8 moandn en nie hêel ingeslootn in den aril. Zoadn van Cephalotaxaceae vertôon e langre rypiengstyd, van 18-20 moandn, woaby da de rype zoadn hêel ingeslootn zyn in den aril en 12–40 mm grôot zyn.

Sommigte plantkundign ên Austrotaxus oovregebrocht no zyn eign famielje, de Austrotaxaceae, stellnde da y dichtre stoat by de Podocarpaceae of by d' andre Taxaceae, mo dr is gin geneetiesch bewysmaterjoal dovoorn.

E bitje voddr kykn

• (en) Anderson, E. & Owens, J. N. 2003 : Analysing the reproductive biology of Taxus: should it be included in Coniferales? Acta Hort. 615: 233-234. (conclusion is 'yes')
• (en) Chase, M. W. et al. 1993 : Phylogenetics of seed plants, an analysis of nucleotide sequences from the plastid gene rbcL. Ann. Missouri Bot. Gard. 80: 528-580.
• (en) Price, R. A. 2003 : Generic and familial relationships of the Taxaceae from rbcL and matK sequence comparisons. Acta Hort. 615: 235-237.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Taxaceae van Wikimedia Commons.

Verwyziengn

<references>