Grôte Markt (Brussel)

Dat artikel es geschreevn in 't Kustwestvlams.

De Grôte Markt is e pleing in 't center van Brussel.

Binst de Neegnjoarign Oorloge wierd Brussel den 13n, 14n en 15stn ogustus 1695 deur Fransche kanongs en mortiern gebombardeerd. Achter de beschietienge stoendn allêne moa de meurn en de torre van 't stadhuus en 't Brôodhuus nog rechte.

Gebouwn roend 't pleing

't Stadhuus

't Stadhuus van Brussel, mè boovn ip zyn torre e verguld standbeeld van den eirtsiengel Michaël die e droake versloat, wierd gebouwd vanof 1402. Met de torre van 96 m hoge zyn ze begost in 1444.

't Brôodhuus

In 't begun van de 13e êeuwe stoend er ip de Grôte Markt een houtn gebouw woar dan de bakkers vroeger under brôod verkochtn. Die houtn barakke wierd in 1405 vervangn deur e gebouw in stêen. Binst de regeerperiode van keizer Karel V wierd 't brôodhuus were ofgebrookn en wierd zyn hofarchitect Antoon II Keldermans angesteld vor e nieuw gebouw t'oentwerpn in Flamboyante gotiek. Ip 't ende van de joarn tjestig van de neegntienste êeuwe wierd 't gebouw ofgebrookn en heripgebouwd in neogotiek. In da gebouw is nu 't Museum van de Stad Brussel gevestigd met e belangryke collecsje van schilderien, retabels, wandtapytn, beeldhouwwerkn, zilverwerk, faience en porseleine die e beeld geevn van de geschiedenisse van Brussel.

De gildehuuzn roend 't pleing

Tusschn de Guldnhoofdstroate en de Beuterstroate (West)

no. 1: Den Coninck van Spaignien (gilde van de bakkers)

Ip die plekke stoend in de 13e êeuwe 't Serhuygskintsteen van de Brusselsche patriciërsfamilie Serhuygs. Achter 't bombardement van 1695 liet de gilde van de bakkers hier in 1697 e grôot complex bouwn, genoemd noa keunienk Karel II van Spanje van wien dat er e borstbeeld te zien is ip 't twêede verdiep. ' t Ôorsproenkelyk beeldhouwwerk is gemakt deur Jan Cosijn, an wien dat ook 't oentwerp toegeschreven wordt. 't Gebouw wierd gereconstrueerd in 1900-1902 deur architect Adolphe Samyn, die oender andere de koepel werezette. 't Borstbeeld van de patrôonheilign Aubertus is van Jules Lagae.

no. 2-3: Den Cruywagen (gilde van de vetsmelters)

De gilde van de vetsmelters kocht hier in 1439 een houtn huus van de familie Serhuygs en liet in 1644-1645 e gildehuus in stêen bouwn. 't Wierd terzelfdertyd met Den Coninck van Spaignien heripgebouwd deur Jan Cosijn. ' t Wierd ook 't lokoal van de gilde van de klêerkopers en de Sint-Gillisnoatie. 't Beeld van de patrôonheilign Gillis dateert van 1912.

no. 4: Den Sack (gilde van de schrynwerkers en kupers)

Ook dat huus was ôorsproenkelyk gebouwd in hout en eigndom van de familie Serhuygs. De gilde van de schrynwerkers en kupers giengt er verzekers roend 1444 in en liet 't in 1645-'46 heripbouwn in stêen. Den heripbouw achter 't bombardement gebeurde deur Antoon Pastorana, die van 't ôorsproenkelyk barokgebouw uut 1646 d' êeste twêe verdiepn bewoarde, die nog rechte stoendn achter de brand. Je bouwde derboovnip een uutbundige geveltop mè voluutn, gebeeldhouwde voazn, fakkels, schelpn, karyatiedn, iengelkoppn, blommn-en fruutsliengers. E weireldbolle mè kompas bekrôonde 't gehêel. De sculpteurn, die trekkn ip verstêend houtsnywerk, wierdn uutgevoerd deur Peter Van Dievoet. In 1854-58 en 1882 is 't beeldhouwwerk hersteld. In 1912 zyn der restauroasjewerkn uutgevoerd.

no. 5: De Wolf (gilde van de boogschutters)

't Ôorsproenkelyk houtn huus van de familie Serhuygs wierd al vernoemd in de 14e êeuwe. De gilde van de boogschutters verwierf 't gebouw en gaf 't in 1641 e façade in stêen. Achter e brand wierd 't in 1690 heripgebouwd, ip boasis van de plangs van architect en schilder Pieter Herbosch. Achter 't bombardement kost 't were gebouwd wordn volgnst dezelfste plangs. In 1890 wierd 't gerestaureerd deur stadsarchitect Pierre-Victor Jamaer. Boovn de deure is de wolvinne te zien die Romulus en Remus zoogt.

no. 6: Den Horen (gilde van de schippers)

D' ôorsproenkelyke noame van 't huus was Den Berch, moar achter da 't houtn huus in 1434 in handn kwam van de gilde van de binnscheepvoart, wierd de noame veranderd noa Den Horen. Achter da 't heripgebouwd was in stêen in 't middn van de 17e êeuwe, wierd 't achter 't Frans bombardement gerestaureerd deur mêester-temmerman Antoon Pastorana. Je gaf 't gebouw 't uutzicht van 't achtersteevn van e schip.

no. 7: In den Vos (gilde van de kroamers)

In 't middn van de 15e êeuwe kwam 't huus met houtn puntfaçade in 't bezit van de gilde van de marktkroamers, die der middn 17e êeuwe e gevel in stêen an gaf. Achter 't bombardement wierd 't in 1699 heripgebouwd in Vlamsche Barok met invloedn uut de Louis XIV-styl.

Den Coninck van Spaignien
Den Cruywagen
Den Sack
De Wolf
Den Horen
In den Vos

Tusschn Karel Bulsstroate en Hoedemoakersstroate (Zuud)

no 8-12

no. 8: De Sterre

De Sterre is 't klêenste, moa wel êen van d' oudste huuzn roend de Grôte Markt. 't Wierd in de 14e êeuwe beweund deur de amman, e magistroat die de vorst verteegnwoordigde. In 1852 is 't ôorsproenkelyk gebouw ofgebrookn. In 1897 wierd 't heripgebouwd oender 't burgemêesterschap van Karel Buls en noa plangs van architect Jamaer. Der wierd een arcade-galerie gebouwd vo de voetgangers deure te loatn. In 1899 wierd e monument ter êre van Karel Buls ipgericht oender de galerie, oentworpn deur Victor Horta en uutgevoerd deur Victor Rousseau.

no. 9: De Zwane (gilde van de bêenhouwers)

't Huus is gebouwd in de 15e êeuwe roend een herberge. 't Is heripgebouwd in 1523 en de façade wierd ofgewerkt met hout. Achter 't bombardement is 't in 1698 herbouwd. In 1720 kwam 't gebouw eigndom van de bêenhouwersambacht. In 1874 is 't huus verbouwd toet hotel.

no. 10: Den Gulden Boom (gilde van de Brouwers)

't Huus dateert ôorsproenkelyk uut de 13e êeuwe en noemde ton Den Hille. In de 15e êeuwe kwam 't in handn van de gilde van lêerlôoiers en stoffeerders. 't Kwam begun 17e êeuwe eigndom van de brouwers die 't in 1638 lietn heropbouwn in stêen. Den heripbouw achter 't Frans bombardement wierd bekrôond met e beeld van Maximilian II Emanuel van Beyern. In 1752 wierd 't beeld vervangn deur e nieuw beeld van Karel Alexander van Lotharingen, die styf geirn gezien was by de Brusseloars.

no. 11: De Roos

't Huus wierd angekocht deur de stad in de 14e êeuwe en beweund deur de familie Van der Rosen. Achter 't Frãns bombardement is 't heripgebouwd in 1702. Binst den Êeste Weireldoorloge was de "Nationale Rantsoendienst" doa gevestigd.

no. 12: In den Bergh Thabor

Juste lyk de Roos is 't êen van de grottere huuzn. 't Wierd gebouwd in 1699 en gerestaureerd in 1885.

De Zwane en de Sterre
Den Gulden Boom
De Roos
In den Bergh Thabor

Tusschnn d' Hoedemoakersstroate en d' Heuvelstroate (Ôost)

Huus van d' Hertoogn van Broabant

D' ôostelyke gevelwand wordt ingenoomn deur 't Huus van d' Hertoogn van Broabant. 't Bestoat uut zeevn huuzn (no. 13 toet 19) die êen gehêel vormn. D' individuele huuzn zyn versierd mè symbooln die de noame uutbeeldn. D' overkoepelnde noame komt van de borstbeeldn van d' hertoogn van Broabant die de gevels siern.

no. 12a: Alsemberg

Alternatieve nummerienge van 't huus in de Hoedemoakersstroate 2-4.

no. 13: De Faem
no. 14: De Cluyse
no. 15: De Fortuine
no. 16: De Windmolen
no. 17: De Tinnepot
no. 18: Den Heuvel
no. 19: De Borse

De Faem
De Fortuine
De windmolen
Den Heuvel
De Borse

Tusschn d' Heuvelstroate en d' Hoariengstroate (Nôord)

no 20-28

no. 20: het Hert

Smal hoekhuzetje ip 't ende 16e êeuwe met houtn puntfaçade. 't Wierd In 1710 herbouwd en in 1896-1897 volgde e volledige reconstructie van de façade.

no. 21 en 22: Joseph en Anna

Twêe huuzn met e gemêenschappelyke façade.

no. 23: Den Engel

Toet 1591 eigndom van d' Abdie van Vorst. Achter 't bombardement herbouwd in loat-barokstyl. Loater wierd er e verdiep toegevoegd.

no. 24-25: De Gulden Boot (gilde van de klêermoakers)

't Woarn ôorsproenkelyk twêe ofzoenderlyke huuzn. Achter 't bombardement is 't gerestaureerd mè beeldhouwwerk van Peter Van Dievoet. 't Portoal is bekrôond met e buste van de patrôonheilige Barbara, en de geveltop met e standbeeld van den heilign Bonifatius.

nr. 26-27: De Duif (gilde van de schilders)

De gilde van de schilders vervieng in 1553 den houtn vôorgevel deur êen in stêen. Achter 't bombardement èn ze 't verkocht en kwam 't e particulier huus, gerestaureerd in 1906-1908.