Lodewyk van Gruuthuse

Lodewyk van Gruuthuse (ca.1427 – Brugge, 24 november 1492), was de belangrykstn telg van e grôot patriciërsgeslacht in Brugge binst de 15e êeuwe.

De lyfspreuke van de familie was: Plus est en vous, te zien ounder zyn portret en ounder zyn standbeeld te peird boovn den ingank van 't Gruuthusepaleis.

De noame

De noame Gruuthuse houdt verband mè de middeleeuwsche brouwers. Vor under bier smoake te geevn, gebruuktn z'in dien tyd e soamnstellienge van gedroogde blommn en plantn: gruut. Wien dat er bier wilde brouwn was verplicht van ’t gruut te koopn in ’t gruutmagazyn of gruuthuus van de landhere, die ’t monopolie haad van de verkoop. In ’t Brugse wierd da gruutrecht in de 12e êeuwe deur groaf Boudewyn IX van Vloandern an e ridderlikke familie in lêen gegeevn.

In de 13ste êeuwe was da de familie: van Brugghe en in de 14ste êeuwe: van der Aa – van Brugghe. Die noamn stoan ip ’t woapn. De lêenhouders van ’t gruutrecht wierdn ook de heren van Gruuthuse genoemd. In de 14e êeuwe wierd ’t gruut mêer en mêer vervangn deur hommel. De brouwers van hommelbier woarn nu van overheidswege verplicht van accynsrecht in plekke van gruutrecht an d'heren te betoaln. Ip die maniere woarn de Gruuthuses ryke gekommn en han ze stoatus en invloed gekreegn.

Zyn leevn

Lodewyk van Brugge, here van Gruuthuse, prins van Steenhuyze, groaf van Winchester, here van Oavelgem, Haamstede, Oostkamp, Beveren, Tielt-ten-Hove en Spiere, was den ênigste zeune van Jan IV van Brugge en Margaretha van Steenhuyze, vrouwe van Oavelgem. Je was ridder, e briljantn diplomoat en e beschermer van kunst en lettern. Je dêe mee an de grotste steekspeeln van z’n tyd, de tornooin van de Fazant in Rysel, van Tourelles in Parys, en van de Wittn Beir en de Goudn Boom in Brugge.

Den 23e meie 1445 benoemde hertog Filips de Goein hem tout zyn schildknoapschienker, e functie die ollêne oopn stound vo jounge edelliedn. Azo begost z’n carrière an ’t hof van de Bourgondische hertoogn. Als politicus en diplomoat wast ie e goeie roadgever vo d’hertoogn in under moeilikke regeriengstyd. In 1449 wierd ie benoemd tout schienker van ’t hof, in 1452 tout gouverneur van Brugge en Oudenoarde, in 1461 tout ridder van d‘Orde van et Gulden Vlies en in 1463 tout gouverneur van Holland, Zeeland en Friesland. Loater stelde Karel de Stoutn hem an als legeranvoerder en in 1470 als vlootbevelhebber. Binst de wienter van 1471 gaf Lodewyk an keunienk Edward IV van Iengeland ounderdak in z'n Gruuthusepaleis. Edward, de schonbroere van Karel de Stoutn, ha tydelik z'n land moetn ountvluchtn binst z’n beruchte Rooznoorloge. Edward benoemde Lodewyk e joar loater tout groaf van Winchester. Ook vo Maria van Bourgondië ist ie belangryk gewist. J'hielp heur huwelik mè Maximiliaan van Oostenryk regeln, teegn de gouste van de keunienk van Frankryk. De 22e juni wierd under zeune Filips de Schôonn geboorn en Lodewyk was z'n koamerhere.

Lodewyk was ossan loyoal gewist tegenover de Bourgondische hertoogn, mo nu had ie de kant van de Vlamsche steedn gekoozn in under verzet teegn den Habsburger Maximiliaan. Dat is z'n oundergank gewordn.

De 24sten november 1492 ist ie gestorvn in z’n paleis in Brugge, te middn van zyn ryke verzoamelienge kunstwerkn en kostboare boekn. Je was juste were van e gevangnschap. J'is begroavn an de bidtribune, mo z'n grafmonument is nie bewoard. Wel z'n portret als ridder van et Gulden Vlies. (Vlamsche Primitievn, Groeningemuseum, Brugge)

Lodewyk zyn zeune, Jan van Gruuthuse, kôos partye vo de Fransche keunienk en da was ’t ende van ’t verbluuf van d‘heren van Gruuthuse in Brugge. ’t Verfranste geslacht leefde vôort in Abbeville, Frankryk. Zyn ounschatboare boekn mè z’n unieke bloemleziengn van de Vlams-Bourgondische miniateurkunste zyn nu in Frankryk. Zyn Gruuthuse-handschrift is in de Lêge Landn gebleevn.

Vrouwe en jounges

Lodewyk was getrouwd mè Margaretha van Borselen, van e machtige oadellyke familie uut Zêeland. Ze was e dochter van Hendrik II van Borselen, die here van Veere en Zandenburg, Vlissiengn, Westkapelle, Domburg, Brouwershoavn was, en groaf van Grandpré. Lodewyk zoudt acht joungers g’hed hen w.o. ook e bastoarddochter.

Lodewyk II († 1461)
Jan V van Brugge (1458-1522)
Margaretha († 1502)
Johanna
Maria
Philippine

Van paleis tout museum

’t Paleis of ‘t hof van d’heren van Gruuthuse is ’t grotste gotisch privoat huus die bewoard is gebleevn in de Lêge Landn. Boovn den ingank stoat er e standbeeld van Lodewyk te peird, mè der ounder zyn lyfspreuke: Plus est en vous. Lodewyk zyn voader, Jan IV van der Aa-van Brugghe, begost round 1425 met den bouw van ’n herenhuus langs de Reie, verzekers ip de platse van ’t oud gruutmagazyn, neffest d’ Onze-Lieve-Vrouwekerke. In die êeste fase kwam et overêen mè d‘ôostelikke vleugel van nu. ’t Is in die periode da Jan van Eyck hem in Brugge is kommn vestign ten dienste van hertog Filips de Goein.

In de twiddn helft van de 15e êeuwe liet Lodewyk de zudelikke vleugel zettn. In 1472 kwamt ie overêen mè ’t kapittel en de kerkfabrieke vor e brugvormige bidkapelle of oratorium te meugn bouwn, die ’t Gruuthusehof verbound met ’t kôor van d'Onze-Lieve-Vrouwekerke. Vanuut die bidtribune kostn d‘heren van Gruuthuse ol de messen byweunn. Je liet ook e galerye, peirdestalln en koamers vo ’t dienstpersonel bouwn an de nôordelikke kant. Vandage wordt 't paleis gebruukt als Gruuthusemuseum. Gruuthuse is ’t grotste gotisch privoat huus die bewoard is gebleevn in de Lêge Landn.

Genealogie Gruuthuse

I.Lambert van Brugge
Vermeld als ridder in 1250
II.Geldolf van Brugge x Margaretha van Gistel
Here van Gruuthuse, vermeld in 1248
III.Geldolf van Brugge x Gertrude van Assche
Here van Gruuthuse, vermeld in 1238 en 1292
Kapiteing van Brugge en ‘t Vrye, koamerhere van Gwyde van Dampierre
IV.Catharina van Brugge x Gerard van der Aa
Here van Grimbergen, ridder gesleegn in Woeringen in 1288
V.Jan I van der Aa
1) x Catharina van Steelant
2) x Margaretha van Dudzele
Here van Grimbergen, here van Gruuthuse, vermeld in 1339 en 1381
Baljuw van Brugge en ‘t Vrye
VI.Jan II van der Aa x Maria van Gistel
Ridder, here van Gruuthuse, Grimbergen, barong van Spiere, ipperjoager van Vloandern in 1382, kapiteing van Rysel
VII.Jan III van der Aa x Agnes de Mortaigne
getrouwd in 1389
Here van Gruuthuse en Grimbergen
Agnes de Mortaigne begroavn by de karmelietn in Brugge
VIII.Jan IV van der Aa x Margaretha van Steenhuyse
getrouwd in 1416
Here van Gruuthuse, Oostkamp, Spiere, Tielt, Ten Hove en Alverghem, ipperjoager van Vloandern in 1387, kapiteing van Rysel, roadgever van Filips de Stoutn
Diploma 25 januoari 1389 gift hem de machtigienge vo de noame Van der Aa te verwisseln in van Brugge
In 1393 ‘t grôot toernooi teegn Wolfert van Gistel g’organiseerd
IX.Lodewyk van Brugge x Margaretha van Borselen
getrouwd in Veere in 1455
Here van Gruuthuse, prins van Steenhuyse, groaf van Winchester en Udony, here van Oostkamp, Oavelgem, Hamstede, Beveren, Tielt ter Hove, Spiere
X.Jan V van Brugge
1) x Marie d’Auxy
2) x Renée de Beuil
3) x Marie de Melun
Here van Gruuthuse, prins van Steenhuyse, groaf van Winchester, barong van Spiere, here van Tielt, Oostkamp, Oavelgem, kapiteing van ‘n infanterieregiment, gouverneur van Abbeville, ipperjoager van Vloandern, kapiteing van Rysel, schout van Brugge in 1484, roadshere van Maximiliaan van Oostnryk
gestorvn in Abbeville in 1522