Wallonië

Wallonië (Wallonie/Wallonie(n))

Wallonië in België
Geografie
Hoofdstad	Noamn (Namur)
Ippervlak	16.901,22 ^[1] km²
Bevolkienge
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	3.662.495 (1 januoari 2022) ^[2] 217 inw./km²
Toaln	Frans, Duuts
Politiek
Minister-president	Elio di Rupo
Mêer info
Volkslied	Le Chant des Wallons
Fêestdag	3e zundag in september
Website	Officiële website
Koarte

Wallonië (Frans: Wallonie, Duuts: Wallonie(n) , Nederlands: Wallonië) is de zudelyke dêelstoat van België en lopt gelyk met et groundgebied van 't Woals Gewest. D'hôofdstad is Noamn. Me 16,9 duusd km² besloat et mêer of 'n helft van 't Belgisch groundgebied. D'inweuners van Wallonië weirdn Woaln genoemd.

BevolkiengeBewerken

D'r weunn om en by de 3,7 miljoen minsn in Wallonië. De grôotste steedn zyn Luuk, Charleroi, Bergn, Noamn, Dôornik en Verviers.

Noame WoalnBewerken

't Woord Woal komt verzekerst van 't oud-Germoans Weleas of Walha, wat da vrimdelink betêkent (die e Romoanse of Keltische toale sprikt). Duutstoalign een et wel ne kêe over "Die Welsche Schweiz" a ze over et Romoanstoalig dêel van Zwitserland klappn. Ôok de noamn Wallacheye, de stam der Vlachen en Wales zoun die betêkenisse een.

GeogroafischBewerken

De Moas is de belangrykste riviere in Wallonië. De Samber is d'ênigste bevoarboare zyriviere van de Moas. Ôok de Semois, de Lesse en d' Ourthe mondn uut in de Moas. Wallonië is heuvelachtiger of Vloandern mè o.a. d' Ardenn, d' Hoge Veenn (me 't hôogste punt va België, Signal de Botrange) en de Condroz streekn.

Noamn, woa dat de Samber en de Moas tegoare kommn en d'n hôofdstad van Wallonië

VlaggeBewerken

D' officiële vlagge van Wallonië goat were ip et ounderwerp van kunstenoare Pierre Paulus uut 1913. 't Is ne rôo hoane ip ne geeln achtergroend.

VolksliedBewerken

Lik da wyder oes volkslied hèin, hèin zyder 't undere noamelik Le Chant des Wallons, in 1900 geschreevn in 't Woals en in 1998 werd de Franse versie 't officiël Woals volkslied.

ToaleBewerken

Wallonië is vo 't grôte mêerndêel Frans mo in de Ôostkantons ('t uterste ôostn weunn der 70.000 Duutstoalign. In 9 gemêentn is 't Duuts d' officiële toale moa de Woaln kunn der ôok under administroasje doen in 't Frans. In de angrenzende Woalse gemêentn Weismes en Malmedy zyn der ton were faciliteitn vo de Duutsers.

An de Vlams-Woalse grenze zyn der in de gemêentn (of steedn) Komen-Waasten, Moeskroen, Edingen en Vloesberg toalfaciliteitn vo de Nederlanstoalign. Ze zyn ollemoale dêel van de Woalse provincie Henegouwn.

De voornoamste streektoale in Wallonië is 't Woals. Ze spreekn 't overol buutn in 't Westn van Henegouwn woa da Picardisch de volkstoale is. En ôok nie in 't zuudn van Noamn woa da ze Champenois klappn. In de provincie Luxemburg spreekn ze nog Gaumais en Luxemburgs. Vanof 1900 hèit 't gebruuk van de streektoaln sterk verminderd omda et Frans zô ipkomt en d' officiële toale is. Der bestoa ôok ne wikipedia in 't Woals die ol 30 duusd artikels lank is.

BestuurBewerken

ProvinsjesBewerken

Wallonië is verdêeld in de volgende provinsjes (noame in 't Frans tussn haksjes), de provinsjehôofdstad stoat der noast:

Woals-Broabant (Brabant wallon) — Woaver (Wavre)
Henegouwn (Hainaut) — Bergn (Mons)
Luuk (Liège) — Luuk (Liège)
Luxemburg (Luxembourg) — Oarlen (Arlon)
Noamn (Namur) — Noamn (Namur)

PolletiekBewerken

De voornoamste partyen in Wallonië zyn:

PS (Parti Socialiste) - de sossn, vôorzitter: Paul Magnette
MR (Mouvement Réformateur) - d' hervormingspartie: rechtse en centrum-rechtse liberoaln & démocroatn, vôorzitter: Georges-Louis Bouchez
cdH (Centre Démocrate Humaniste) - de christndemocroatn, gelyk oeze CD&V, vôorzitter: Maxime Prévot
Ecolo - de groene, vôorzitters: Jean-Marc Nollet en Rajae Maouane

Z' hèin nateurlik ôok under eign regerienge, die zetelt in Noamn en de minister-president ervan is Elio Di Rupo.