Ekozôone

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

---

'n Ekozôone is 't grotste biologiesch-eirdrykskundig oendredeel van de ippervlakte van d' eirde, gesteund ip de verdêeliengspatrôonn van d' organismn.

Koarte mê zesse van de acht ekozôonn : De Pacifiesche en Antarktiesche gebiedn zyn nie getoogd.

Ekozôonn begrenzn grôote ippervlaktn van d' eirde woarin de organism 'n oentwikklienge gekend ên in betreklikke ofzoendrienge gedeurnde lange tyd, gescheidn van mekoar deur eirdrykskundige verschynsls, lik oceoann, grôote woenstynn, ooge bergkeetns, die grenzn zyn vo de migroasje. Lik zodoanig zyn ekozôones gebruukt om algemêene groepeeriengn van organism weere te geevn ip groend van de gemêenschaplikke biogeografie. Ekozôonn zyn te verglykn mê floriestiesche rykn vo de plantkunde of zoogeogroafiesche rykn vo de dierkunde.

Ekozôonn zyn gekenmerkt deur de oentwikkliengsgeschiednisse van d' organism die ze bevattn. Ze verschiln van de bioomn, ook gekend lik grôote leefgebied-typn, die oendredêeln van de eirdippervlakte zyn ip groend van de leevnsvorm, of d' anpassienge van plantn en bêestn an klimoat, groend, en andre oemstandigheedn. Bioomn zyn gekenmerkt deur 'n gelykoardige klimaks-vegetoasje. Iedre ekozôone kan 'n antal verschillnde bioomn bevattn. E tropiesch vochtig loofbus in Centroal-Amerika, byvôorbeeld, kan sterk glykn ip êen in Niew Guinea vogns vegetoasje-type en ipbow, klimoat, groendn, enz., mo die busschn zyn beweund deur plantn en bêestn die e hêel verschillnde oentwikkliengsgeschiednisse ên.

De patrôonn van de verdêelienge van plantn en bêestn in d' ekozôonn van de weireld zyn gegruujd uut de verrichtiengn van de ploatntektoniek, die de landmassas van de weireld êrverdêeld ên in de geologiesche geschiednisse.

Oovrezichte van d' ekozôonn

Ekozôonn (WWF bepoalienge) Ippervlakte en liggienge miljoen km² Palearktiesche ekozôone of Palaearctis 54,1 Nôord-Afrika en grotste dêel van Euroazië Nearktiesche ekozôone of Nearctis 22,9 grotste dêel van Nôord-Amerika Afrotroopiesche ekozôone of Afrotropis 22,1 Zuud-Arabië en Afrika ten zuudn van de Sahara Neotroopiesche ekozôone of Neotropis 19,0 Zuud-Amerika, Centroal-Amerika, en de Karajiebn Australoaziesche ekozôone 7,6 Australië, Niew Guinea, Niew Zêeland, en d' eilandn an die kantn. De noordlikke grenze is gekend lik de "Lyne van Wallace". Orientoalsche ekozôone of Orientalis 7,5 Subkontinent Indië, Zuud-Oost Oazië, en 't zuudn van China Pacifiesche ekozôone 1,0 Polyneezje (mêt uutzoendrienge van Niew Zêeland), Mikroneezje, en de Fiedjie-eilandn Antarktiesche ekozôone 0,3 Zuudpoolgebied en eilandn an die kantn De Palearktiesche en Nearktiesche ekozôonn zyn somtyds tegoare geplatst in d' Holarktiesche ekozôone of 't Holarctis. De ekozôone-indeelienge van de Weirld Nateur-Stichtienge is in grôote lynn glykoardig mê dedie van 't systêem van Miklos Udvardy, 't grotste verschil zit in de begrenzienge van d' Australoaziesche ekozôone ten ipzichte van 't Orientalis en van de Antarkiesche en de Pacifiesche ekozôone. In 't WWF-systêem omvat d' Australoaziesche ekozôone Australië, Tasmanië, d' eilandn van Wallacea, Nieuw-Guinea, de Ôost-Melanesiesche Eilandn, Nieuw-Kaledonië, en Nieuw-Zêeland. Udvardy zyn Austroaliesch Ryk sluut allêene mo Australië en Tasmanië in; y platst Wallacea in 't Orientalis, Nieuw Guinea, Nieuw-Kaledonië, en Ôost-Melanesië in de Paciefiesche Ekozôone, en Nieuw-Zêeland in d' Antarktiesche ekozôone. E bitje voddr kykn (en) Dinerstein, Eric; David Olson; Douglas J. Graham; et al. 1995 : A Conservation Assessment of the Terrestrial Ecoregions of Latin America and the Caribbean, World Bank, Washington DC. Eksterne koppeliengn (en) Ekozôonn. (en) Udvardy, M.D.F. 1975 : A classification of the biogeographical provinces of the world, Prepared as a contribution to UNESCO's Man and the Biosphere Programme, Project No. 8., IUCN, Morgues, Suisse. Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Ecozones van Wikimedia Commons.