Afrotropis

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

't Afrotropis of d' Afrotroopiesche ekozôone is êen van de acht ekozôonn an d' ippervlakte van d' eirde. 't Bedekt Afrika te zuudn van de Sahara, de zuudlikke en oostlikke bôordn van 't Aroabiesch schiereiland, 't eiland Madagaskar, Zuudlik Iran en 't uuterste zuudwestn van Pakistan en d' eilandn van d' Indiesche Oceoane. 't Was vroegr ook bekend lik d' "Etioopiesche Zôone".

Ekoprovinsjes

Verspreidienge van de vegetoasje-typn in 't Afrotropis.

't Afrotropis wordt deur de Weirld Nateur-Stichtienge (WWF) verdêeld in neegn ekoprovinsjes, da zyn eirdrykskundige groepeeriengn van ekostreekn die verschillnde bioomn kunn bevattn, mo sterke biogeografiesche oovrêenkomstn ên, in 't biezoendre ip taksnomoomiesche nivoos oogre of 't sôortnnivoo (geslacht, famielje).

't Grotste stik van 't Afrotropis, mêt uutzoendrienge van 't zuudlikste uutende van Afrika, êt e troopiesch klimoat. E brêe band van woestynn, woaroendre d' Atlantiesche Woestyne en de Sahara van Nôordlik Afrika, en d' Aroabsche Woestyne van 't Aroabsch Schiereiland, schiddn 't Afrotropis van 't Palaearctis, da Noord-Afrika en gemoatigd Euroazje omvat.

Sahel en Soedan

Te zuudn van de Sahara, loopndr twêe bandn van troopiesche graslandn en savanne van ôost no west dwèès deur 't kontinent, van d' Atlantieschn Oceoane no d' Eetiejoopsche Ooglandn. Zjuuste te zuudn van de Sahara ligt de band van de Sahel, 'n oovregangszôone van oaf-aried kort grasland en Acacia-savanne. De reegnslag vermiddert voddr no 't Zuudn in de Soedaneesche Savanne, ook simpleweg gekend lik de Soedan-streeke, e band van oogr grasland en savanne. De Soedaneesche savanne êrbergt twêe grôote oovrstroomde graslandn, de Sudd-moerassn in Zuud Soedan, en de Binnelansche Delta van de Niger in Mali. 't Mozaïek-van-Bus-en-Savanne is 'n ooverganksgebied tusschn de graslandn en de band van troopiesche loofbusschn by den eevnoare.

Oafbusschn van Zuudlik Aroabje

Poziesje van d' intertroopiesche konvergensje zôone in januoarie (blow) en juli (rôod).

Zuudlik Aroabje, in feite Yemen en dêeln van westlik Oman en zuudwestlik Saoedie-Araobje, ê mo winnig echte busschn. Sommigte van de mêest ipvollnde zyn Jabal Bura', Jabal Raymah, en Jabal Badaj in 't Yemensche Oogland, en de struukbusschn in ôostlik Yemen en de streeke van Dhofar in Oman. Andre oafbusschn zyn verspreid en byzoendre klêene en ze bestoan oovrweegnd uut Juniperus en Acacia.

Busgebied

't Busgebied, e band van lêeggeleegn troopiesche natte loofbusschn, lopt dwèès deure 't grotste dêel d' eevnoarstreeke of d' intertroopiesche konvergensje zôone. De Busschn van Ippr-Gwienea in West-Afrika strekkn undre uut lanst de kuste van Gwinea no Togo. De Dahomey Gap, e mozaiekgebied van bus en savanne da toe an de kuste komt, schid de Busschn van Ippr Gwinea van de Lêeggeleegn Gwieneesche Busschn, die undre uuutstrekkn lanst de Golve van Gwinea van ôostlik Benin deur Kaameroen en Gabon no de westlikke Demokroatiesche Republiek van Kongo. De grotste troopiesche buszôone in Afrika zyn de Kongoleesche busschn van 't Kongobekkn in Centroal Afrika. E band van troopiesch nat loofbus lopt ook lanst de kuste van d' Indiesche Oceoane, van zuudlik Somoalje no Zuud-Afrika.

De graslandn en savann van Ôost-Afrika

De graslandn mê Commiphora en Acacia;
Serengeti

D'ooglandn van Ôost-Afrika

D'Afromontoane streeke van d'Etiejoopsche Ooglandn toe an de Droaknsbergn van Zuud-Afrika, woaroendr de Rifte van Ôost-Afrika. Byzoendre planteweirld, mê inbegrip van Podocarpus en Afrocarpus, zowêl lik de grôote Lobelia 's en Dendrosenecio 's.

Etiejpoopsche Ooglandn
Bergbusschn van Albertine rift
Bergbusschn van Ôost-Afrika en Busschn van d' Ôostlikke Booge

Oafbusschn, savann en graslandn van Zuudlik Afrika

Zuudlik Afrika lik beschreevn in Plant Taxonomic Database Standards, No. 2

Miombo-Oafbusschn
Oafbusschn van Mopane en Baikiaea
Bushveld-Savanne

Woestynn van Zuudlik Afrika

Namiebiesche Woestyne
Kalahari-Woestyne
Karoo-Woestyne
Tankwa-Karoo-Woestyne
Richtersveld-Woestyne

Kaap-ekoprovinsje

De Kaap-ekoprovinsje, an 't zuudlikste uutende van Afrika, êt e mediterroan klimoat en 't êrbergt e hêel oog antal endeemiesche taksa, lik vo plantn-famieljes lik de Proteaceae die ook te vienn zyn in de Austroaloaziesche ekozôone.

Madagaskar en d' eilandn van d' Indiesche Oceoane

Madagaskar en d' angrenznde eilandn vormn e duudlik verschillnde oendrstreeke van d' ekozôone, mê styf veele endeemiesche taksa lik de lemuur 's. Madagaskar en de Seychelln zyn oede stikkn van 't oed oerkontinent Gondwana, en ze braakn off van Afrika miljoenn joarn geleen. Andre eilandn van d' Indiesche Oceoane, lik de Komôorn en de Maskarêenn, zyn vulkoaniesche eilandn die nog nie zô lange geleen oenstoan zyn. Madagaskar bevat verschillnde belanryke biosphêern, angezien zyn biodiversiteit en zyn andêel endeemiesm uutzoendrlik ooge zyn.

Endeemiesche plantn en bêestn

Plantn

't Afrotropis êrbergt 'n antal endeemiesche plantn-famieljes. Madagaskar en d' eilandn van d' Indiesche Oceoane ên minstns tien endeemiesche sôortn van bedektzoadign; achte doavan zyn endeemiesch in Madagaskar (Asteropeiaceae, Didymelaceae, Didiereaceae, Kaliphoraceae, Melanophyllaceae, Physenaceae, Sarcolaenaceae, en Sphaerosepalaceae), êen in de Seychelln (Mesdusagynaceae) en êen in de Maskarêenn (Psiloxylaceae). Twoaf plantn-famieljes zyn endeemiesch of bykans endeemiesch in Zuud-Afrika (woaroendr Curtisiaceae, Heteropyxidaceae, Penaeaceae, Psiloxylaceae en Rhynchocalycaceae) woavan datr vuuve endeemiesch zyn in de Kaap-ekoprovinsje (woaroendr de Grubbiaceae). Andre endeemiesche Afrotroopiesche famieljes bevattn de Barbeyaceae, Montiniaceae, Myrothamnaceae en Oliniaceae.

Bêestn

De Ôostafrikoansche Grôote Mêern Victoria en Tanganyika zyn e middlpunt van biodiversiteit vo veele zôetwoatrvisschn, in 't byzoendre de Cichlidae (z' êrbergn mêer of twêe-derdn van de geschatte 2 000 sôortn in de famielje) ^[1]. De Westafrikoansche streeke mê riviern by de kuste is mor e klêen stiksje van West-Afrika, mo z' êrbergt 322 van de Westafrikoansche vissôortn, mê 247 die allêene mor in da gebied leevn en 129 beperkt toe nog klindr ippervlaktn. De mêer in 't binneland geleegn riviern ên 194 vissôortn, mê 119 endeemiesche sôortn en mo 33 beperkt toe klêene gebiedn ^[2].

't Afrotropis ê verschillnde endeemiesche veugl-famieljes, woaroendre struusveugls (Struthionidae), zêemzuugrs (Nectariniidae), sekretoarisveugls (Sagittariidae), poarloendrs (Numididae), en muusveugls (Coliidae). Ook zyn verschillnde famieljes zangveugls beperkt toe 't Afrotropis; die bevattn rotswupprs (Chaetopidae) en kletskopkroajn (Picathartidae).

Afrika ê drie endeemiesche ordn van zoogbêestn, de buustandign (Tubulidentata), de tenreks en goedmolln (Afrosoricida), en de spriengspitsmuuzn (Macroscelidea). D' Ôostafrikoansche vlaktn zyn befoamd vor undre grôote verscheidneid van grôote zoogbêestn.

Vier sôortn van mênsoapn (Hominidae) zyn endeemiesch in Afrika: de twêe sôortn gorilla (westlikke gorilla, Gorilla gorilla, en ôostlikke gorilla, Gorilla beringei) en de twêe sôortn sjiempansee (geweune sjiempansee, Pan troglodytes, en bonobo, Pan paniscus). De menschn en undre vôoroedrs oenstoenn in Afrika.

Eksterne koppliengn

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Afrotropic van Wikimedia Commons.

Verwyziengn

↑ (en) I.P.Farias et al.,Total Evidence: Molecules, Morphology, and the Phylogenetics of Cichlid Fishes, Journal of Experimental Zoology (Mol Dev Evol) 288:76–92 (2000)
↑ (en) T.Moritz and K. E. Linsenmair, West African fish diversity – distribution patterns and possible conclusions for conservation strategies (in African Biodiversity: Molecules, Organisms, Ecosystems, Springer, 2001)

[1] (en) I.P.Farias et al.,Total Evidence: Molecules, Morphology, and the Phylogenetics of Cichlid Fishes, Journal of Experimental Zoology (Mol Dev Evol) 288:76–92 (2000)

[2] (en) T.Moritz and K. E. Linsenmair, West African fish diversity – distribution patterns and possible conclusions for conservation strategies (in African Biodiversity: Molecules, Organisms, Ecosystems, Springer, 2001)

[1]

[2]