Noorderdepartement

Noorderdepartement Nord (59)

Liggienge van't Nôorderdepartement in Vrankryk
Regio	Hauts-de-France
Hoofdstad (Préfecture)	Rysel
Sous-préfectures	Avesnes-sur-Helpe Koameryk Dowoai Duunkerke Valencyn
Ippervlak	5.743 km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	2.603.723 (2016) 453 inw./km²
Arrondissementn	6
Kantongs	41
Gemêentes	648
{{{foto}}} {{{byschrift}}}

Et Noorderdepartement (Frans: Département du Nord ofte in't kort le Nord) es e departement in de regio Hauts-de-France in't nôord'n van Vrankryk (nummer 59). Inweuners van't Noorderdepartement word'n in't Frans Nordistes genoemd. D'ôofdplekke es Rysel (ofte Lille in't Frans).

Geschiedenisse

't Noorderdepartement es één van de 83 departementn die ontstoan zyn binst de Fransche Revoluusje, de 4e moarte 1790, uut de provinsje Vloandern (Flandres). Die provinsje van 't Frans keunienkryk was gevormd deur verschillige veroverde gebiedn. 't Nôordelik en centroal gedêelte kwam van 't Groafschap Vloandern, 't ôostelik dêel van 't Groafschap Henegouwn en 't zuudelik dêel vormde 't kerkvorstndom Koameryk (Cambrai). De vlagge en 't woapn van't Noorderdepartement verwyzn dudelik noa Vloandern.

't Departement vormde vroeger tôope mè 't Nauw van Kales de Fransche bestuurlikke regio Nôord-Nauw van Kales, mo ôort sedert d'erindêelienge van de Fransche regio's in 2016 by de nieve regio Hauts-de-France.

Geografie

't Noordepartement es 't mêest nôordelik departement van Vrankryk en ligt neffenst België, ter ôogte van West-Vloandern en Enegouwn. 't Grenst an de Fransche departementn Aisne in't zuud'n, Somme in't zuudwestn en an't Nauw van Kales in't westn. O de nôordkantn ligt et an de Nôordzêe. De kuststrooke wierd d'Opoalkuste genoemd.

Koarte van de belangrykste woaterweugn in't Noorderdepartement

Deur't departement lôopn teffrente gekende rivier'n; O de nôordkantn in de Franschn Westoek ligg'n stikk'n van den Yzer, de Kolme, den Aa en de Leie. Die twêe latstgenoemde vorm'n in't nôordwestn de schreeve mè 't Nauw van Kales. In de streke round Rysel lôopn de gekanaliseerde Deule en oar zy-riviere de Marke. De Schelde strôomt van't zuud'n vanuut 't departement Aisne nôordwoarts deur Koameryk en Valencyn vo ton licht of te buugn noa't nôordwestn richtienge Dôornik. De Skarpe es e zy-riviere van de Schelde die van 't stee Atrecht in't Nauw van Kales ôostwoarts deur Dowoai lôopt en uutmoundt by de plekke Mortagne-du-Nord. In't zuudôostn in d'Avesnois ligt ôok nog de Samber in't bekk'n van de Moas.

't Ôogste punt van't Noorderdepartement es 272 mèiters ôoge en ligt ip't groudgebied van de gemêente Anor, illegansn in't zuudôostn in d'Avesnois, teegn de schreeve mè Enegouwn. Vele mienschn peinz'n pertank da de Kasselberg 't ôogste punt es, mor dien es mor 176 mèiters ôoge.

Arroundissementn

't Noorderdepartement bestoat uut zes arroundissementn en et 41 kantongs en 648 gemêentn. De zes arroundissementn zyn:

Arroundissement Avesnes-sur-Helpe
Arroundissement Dowoai (Frans: Douai)
Arroundissement Duunkerke (Frans: Dunkerque)
Arroundissement Koameryk (Frans: Cambrai)
Arroundissement Rysel (Frans: Lille)
Arroundissement Valencyn (Frans: Valenciennes)

Vlamsche benoaderienge

Vlamsche historici deeln 't Noorderdepartement dikkers azo in:

Frans-Vloandern, da bestoat uut
- de Franschn Westoek: de regio round Duunkerke (Frans: Dunkerque)
- Rysels-Vloandern of Zuud-Vloandern: de regio round Rysel (Frans: Lille)
Frans-Henegouwn of Zuud-Henegouwn: de streke round Valencyn (Frans: Valenciennes)
De streke van't vroegere kerkvorst'ndom Koameryk in't zuud'n

Et Nauw van Kales en 't Noorderdepartment t'hope noemn ze otements ook nog wel de Fransche Nederlandn.

Grotste steedn

Et departement es een van de mêest verstedelikte regio's van hil Vrankryk. 't Es de dikst bevolkte regio van Vrankryk, der weun'n in zyn gehêelte apeupri 2,6 miljoen mienschn. De tien grotste gemêentn noar inweunertal zyn:

#	Gemêente	Inweuners (2015)
1	Rysel (Lille)	232.741
2	Terkoeje (Tourcoing)	96.809
3	Roboais (Roubaix)	96.077
4	Duunkerke (Dunkerque)	88.876
5	Villeneuve-d'Ascq	61.920
6	Valencyn (Valenciennes)	44.043
7	Watterloo (Wattrelos)	41.264
8	Dowoai (Douai)	39.989
9	Marcq-en-Barœul	39.298
10	Koameryk (Cambrai)	33.004

Toale

In et arroundissement Duunkerke ligt er ne hêle regio tussen de Leie en de Nôordzêe woar dat er Vlams geklapt weird: Frans-Vloandern. Vroeger makte 't dêel uut van 't Groafschap Vloandern, moar sins dat et g'annexeerd es deur Vrankryk goat de kennisse van de Vlamsche toale achteruut ten vôordêle van 't Frans.

In Duunkerke zelve bestoat et Dunkerquois, et lokoal dialect da straf an 't Vlams doe peizen.

In d'andre arroundissementen, soms "la Flandre romane" genomd, klappen ze Picardisch of "le picard", da dikkers ôok ch'ti genomd es. Doarom noemen ze de gasten van de Nord dikwils Ch'timi (Uutsproake: sjchtiemie).

Externe koppelienge

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Nord (French department) van Wikimedia Commons.