Tielt

Stad Tielt
Liggienge in 't arrondissement Tielt in de provinsje West-Vloandern
Geografie
Gewest	Vloandern
Provincie	West-Vloandern
Arroundissement	Tielt
Liggienge	51°00' NB 03°19' OL
Coördinoatn	{{{latitudeGraden}}}°{{{latitudeMinuten}}}′NB {{{longitudeGraden}}}°{{{longitudeMinuten}}}′OL
Ippervlak	68,50 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners – Vintn – Vrouwn – Bevolkiengsdichtheid	20.422 (01/01/2018) 49,83% 50,17% 298,13 inw./km²
Leeftydsipbouw 0–17 joar 18–64 joar 65 joar en ouder	(01/01/2013) 18,74% 61,68% 19,57%
Buutnlanders	6,00% (01/01/2018)
Weirklôoseidsgroad	4,23% (01/10/2018)
Polletiek
Burgemêester	Luc Vannieuwenhuyze (CD&V)
Coaliesje	CD&V, Iedereen Tielt, Groen
Zetels CD&V N-VA-Open Vld Iedereen Tielt sp.a Groen	27 (2019-'24) 13 7 4 2 1
Dêelgemêentn me postcode
Postcode	Dêelgemêente
8700 8700 8700 8700	Tielt Oarsele Koanegem Schuferskapelle
And're info
Zonenummer	051
Poliesjezone	{{{polz}}}
Webadres	www.tielt.be

Tielt is e Belgische gemêente en stad in de provinsje West-Vloandern. Buutn Tielt zelve liggn der in de gemeente nog de deelgemeentn Oarsjele, Koanegem en Schuferskapelle. In 't hele weunn der mêer of 20.000 menschn in de gemeente.

Gebouwn

Kyk noa Bouwkundig erfgoed in Tielt

Ip de markt van Tielt stoat er e belfort, d'alletorre, die ip de lyste van weirelderfgoed van UNESCO stoat. Ip die markt stoat er ôok e standbeeld van Olivier den Duvel, 't Tieltsch barbierken. De historie dervan is dat ie ooit van geweune coiffeur (barbier) an 't of von de keuning van Frankrik is geroakt as een soorte spionne, ne soort vriend van de keuning. Maar hy wier terechtgesteld weegns verroad ton da die keuning dôod wa. 't Staat ôok noch 'n ander stanbeeld ip de markt, da van Tanneke Sconyncx, d'hekse van Tielt. Al d'inwoners van Tielt en eur tot d'n brandstoppel verôordeeld vo heksery. Z'is gemarteld in d'alletorre, moa ôok moest ze Middeleeuwse proevn doen in Brugge, voo te kykn da ze wel echt 'n ekse was. Loater en ze doa ton een standbeeldeke gezet voe heur.

Ip de markt ligt er ôok nog nen blauwen stien. Ip die plaatse en op dienen dag is 't er ne rechter doodgevolln binst dat ie bezig was met een middeleeuws spelleke, juuste lyk dat d'n dienen da t'ie onterecht verôordeeld ad (vuuf jaar gele'en), vôo dat ie gevierendeeld wier (voe ne môord dat ie nie gedoan a) en oewel dat ie de legendoarische woorden Ik komme van Koanegem en 'k weete 'k ik van niet a geseid, wierd ie hem toch verôordeeld.

Bekend is ôok de meuln ip de Poelberg die beschermd is. 't Ôogste punt van Tielt is de woatertorre. Vôors zyn der nog kerkn, woavan dat de grotste de Sint-Pieterskerke is.

Tielt èd ôok veel schooln. Veel scholiern van in 't ronde goan noa Tielt noa schole.

• 
  Belfort of alletorre ip de grôte markt
• 
  Olivier den Duvel
• 
  Tanneke Sconyncx
• 
  Sint-Pieterskerke

Bekende Tieltenoars

• Christine Comyn (1957): kunstschilderesse
• Godfried kardinoal Danneels (Koanegem, 1933): Aartsbisschop van Mechelen-Brussel
• Guido Decraemer (1827 - 1867): paster-dichter
• Els De Rammelaere (Tielt, 12 april 1969): politica
• Olivier den Duvel (1434 - 1484): barbier en loater roadgever van Lodewyk XI
• Jules Gadeyne (Tielt, 1857 - Blanknberge 1936): kunstschilder
• Julius Hoste sr. (Tielt, 1848 - Brussel, 1933): stichter in 1888 van de gemoatigde liberale Vlamsgezinde gazette "Het Laatste Nieuws"
• Joris Lannoo (1891-1971): iprichter van de drukkery Lannoo
• Maurits Sabbe (1924-2004): paster en theolôog
• Lodewijk Scharpé (Tielt, 24 oktober 1869 — Betekom, 4 mei 1935): was ne professer in de Germoanse filologie, litterateurhistoricus en flamingant
• Briek Schotte (Koanegem, 1919 - 2004): coureur (latste Flandrien), ploegleider

Toale

Tielt is de ênigste streke waar dan ze "krag" zeggen voo de verlêden tid van "kriggen" (Nederlands: "krijgen")

• Ook in het Tielts worden de woorden ‘Ja’ en ‘Neen’ vervoegd net als werkwoorden .

-Het is een curiosum en een idioticon in het West-vlaams dat de woorden 'ja' (bevestiging) en 'neen' (ontkenning) vervoegd worden .

-Voorbeeld hiervan : -Een antwoord op de vraag : "heb je goed geslapen" of "è-je goe gesloapen " kan in het west-vlaams beantwoord worden met : -1e persoon enkelvoud : 'joak' (ik heb goed geslapen) -k’è goe gesloapen -2e persoon enkelvoud : 'joag' (jij hebt goed geslapen) - g’èd goe gesloapen -3e persoon enkelvoud : 'joaie' ( hij heeft goed geslapen) - ie-è goe gesloapen -1e persoon meervoud : 'joam of joaw' (we hebben goed geslapen) -b-èn goe gesloapen -2e persoon meervoud : ' joag' (ge hebt goed geslapen) - g-èd goe gesloapen -3e persoon meervoud : ' joans' ( ze hebben goed geslapen) …-z-èn goe gesloapen .

-Hetzelfde kan gezegd worden van de ontkenning 'neen' : -1e persoon enkelvoud : 'nieenk' (ik heb niet...)…nie goe geslaopen -2e persoon enkelvoud ' nieeg' ( jij hebt niet...) “ -3e persoon enkelvoud : ' nieej ' ( hij heeft niet...) ” -1e persoon meervoud : 'nieem of nieew' ( we hebben niet...) “ -2e persoon meervoud : 'nieeg' ( gij of jullie hebben niet...) “ -3e persoon meervoud : ' nieens' ( ze hebben niet...) .. “

-Het zijn dus niet enkel werkwoorden die kunnen vervoegd worden .

-Het West-vloams net als andere dialecten : ook al worden het 'dode talen', moeten bewaard blijven ... Valère De Brabandere-

• -t Is were Tielts eure, zekere… ?-(West-Vloams)-

-Het Tielts, is zeker prachtig ! Hierna nog een Tielts gezegde . "'t Is were Tielts eure..." of voor wie het sappig Tielts dialect niet verstaat:" Het is weer Tielts uur" . Dit is geen naam van een nieuwe Tieltse revue of theatervoorstelling, maar wel een oud Tielts gezegde, dat spottend, ironisch of ook wel als argument kon gebruikt worden, als men ergens op een congres, vergadering of zelfs in de mis een beetje te laat kwam . "'t Is were Tielts eure zekere ?" vroeg men dan, als iemand de gewoonte had een paar minuutjes te laat binnen te komen . Vanwaar deze uitdrukking ?Was dat 'te laatkomen' een slechte Tieltse gewoonte ; en waren de Tieltenaars negligent of slordig om met de 'tijd' om te gaan ? Neen, zeker niet . De ware oorsprong van dit Tielts 'te laatkomen' dient elders gezocht te worden . De Tieltenaars, die toen nog weinig hun stad verlieten, en velen zelfs geen uurwerk hadden, moesten het doen met het uurwerk, dat op onze Tieltse trots, de Halletoren, geplaatst is . Nog voor dat de officiele tijdszones werden ingesteld, die zich richtten op de officiele tijd van Greenwich- (de 0-meridiaan van Groot-Brittannie), had ieder land en regio of zelfs iedere gemeente zijn eigen 'juiste' tijd . Het was 12 uur 's middags als de zon aldaar volledig in het Zuiden stond ; men ging vooral voort op zonnewijzers en later op mechanische uurwerken, die op vele kerk- en belforttorens geplaatst waren . Bijgevolg was 12 u in Tielt niet hetzelfde als 12 uur in Brussel bv. :dit gaf een klein verschil van ongeveer 3 en een halve minuut . Berekening :de aarde draait rond -dus 360°- in 24 uur .De omtrek van de aarde is ongeveer 42.000 km. ;aldus 42.OOO : 24 = 1.750 km; dit is de tijdzone van één uur .Als we aannemen dat Brussel een kleine 100 km. van Tielt afgelegen is ;wordt dat een tijdsverschil van ongeveer 3 min en een half ...; in Brussel al later dan in Tielt . En het was eerst met de opkomst van de trein, de telegraaf, de telefoon e.a.in onze regio's dat men een meer gelijkgestelde 'tijd' eiste voor die ganse regio of land . Zowel Luik, als Brussel of Oostende bv.moesten een zelfde tijd hebben om een goed trein-schema te kunnen opmaken... Er waren dus twee min of meer officiele 'tijden' in gang ;en wie chic wilde doen volgde die nieuwe officiele tijd om bv. een vergadering te houden ;waar ook dikwijls mensen van andere regio's moesten aanwezig zijn . In het begin van deze 'oficiele tijdzones' wilden vele Tieltenaren (ook elders was dat het geval) daar niet aan meedoen, zodat deze conservatieve Tieltenaren deze fameuze minuutjes te laat bleven komen . . Dat duurde tot dat de communicatie en de verplaatsingsgewoonten zo groot en menigvuldig werden, dat ook deze conservatieve Tieltenaren niet verder konden 'dwarsliggen' . "'t Is Tielt eure." en die minuutjes te laat komen werd niet langer als excuus aanvaard, daar de tijd in gans het land gelijkgesteld werd . Vooral de Duitsers tijdens de W.O.I. hebben daar voor gezorgd . Hoeveel Tieltenaren in het begin, dat de trein in Tielt reed, deze gemist hebben, weet ik niet . Maar nu nog zegt men wel eens voor wie nog die gewoonte zou hebben ietwat te laat te komen: " 't is were Tielts eure zekere ?"... Tot daar een plezierige uitleg voor een 'plezierig Tielt gezegde' ... -De tekst van het onderwerp zelf heb ik niet in het Tielts of West-Vloams vertaald wegens te lang en te moelijk . Maar de folklore van het dialect moet blijven ;al is het dan naast het A.B.N.of A.N. ...-Valère De Brabandere.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Tielt van Wikimedia Commons.