Wervik-Zuud
- Dit artikel es geschreevn in 't Werviks, en da zou best ozô bluuvn.
 Wervik-ZuudWervicq-Sud | |
|---|---|
| |
 Wervik-Zuud in 't arroundissement Rysel | |
| Geografie | |
| Regio | Hauts-de-France |
| Departement | Noorderdepartement |
| Arroundissement | Rysel |
| Kanton | Lambersart |
| Coördinoatn | {{{latitudeGraden}}}°{{{latitudeMinuten}}}′NB {{{longitudeGraden}}}°{{{longitudeMinuten}}}′OL |
| Ippervlak | 5.09 km² |
| Inweuners | |
| Inweuners | 4 288 (1999) 842 inw./km² |
| Andere | |
| Burgemêester | Jean-Gabriel Jacob |
| Postcode | 59117 |
| Webadres | www.wervicq-sud.com |
Wervik-Zeud (Standoardvlams: Wervik-Zuud, Frans: Wervicq-Sud) es e Fransjke gemeente geleegn in et Noorderdepartement.
Liggienge
bewerknWervik-Zeud ligt langs de Leie, in 't arroundissement van Rysel.
Wervik-Zeud grenst an 't Belgsjke Wervik, over de Leie, en an de Fransjke gemeentn Busbeke (Frans: Bousbecque), Komen-Frans (Comines-Sud), Oalewyne (Halluin), Linsele (Linselles) en Ronk (Roncq).
't Ogste punt es 58 meiters boovn de zeespegel (in Wervik den Franschn Berg genoemd). 't Ligste punt es moar 12 meiters oge.
Gesjkiedenisse
bewerknJeuste lik de nabeurige Vlamsche stee Wervik es ook Wervik-Zeud styf oud. Eigentlik es de gesjkiedenisse van Wervik-Zeud tot an de 17ste eeuwe ook die van Belgs Wervik. Want in 1713 es de stee kunstmoatig, deur e verdrag tusschn de Spoansche Nederlandn en Lodewyk XIV, in tweejn gesjkid gewist. 't Es moar in 1790 da de Constituante van de Fransche Revoluusje en eigen besteur eit upgericht vo 't gemeentje.
Ol in de zestienste eeuwe wos Wervik-Zeud bekend lik toebakscentrum. Olle joare mei Onzn-Lievn-Ere-Emelvoarte es 't er toebaksfeeste en viern ze Jehan Van d'Helle. Volgens de legende wos't 'n em 'n eerstn vo toebak in te voern vaneut Amerika.
Demogroafische evoleusje
bewerknDe gemeente eit osan veel klinder gewist dan Wervik. Ier es e grafiktje van de bevolkiengsevoleusje[1][2] binst de latste twee eeuwn:
Economie
bewerknWervik-Zeud ligt langs de Leiestreke die economisch belangrik wos vo de vlasindustrie in 't begun van de 20ste eeuwe. Tot an 't ende van die eeuwe zorgden textielbedryvn vo werk in de streke. Ook giengn d'r veel grensarbeiders eut België in 't Fransjke goan werkn.
Ondertusschn zyn d'r veel van die bedryvn gedelocaliseerd na legeloonlandn. Sinsdien eit de grensarbeid em ommegekeerd en kommn d'r nu veel Fransjke werkn in Belgsjke bedryvn.
De cyfers vo de hele grensarbeid in 2006[3] zyn:
- 25 000 Fransjke die in België werkn (surtout arbeiders)
- 5 000 Belgen die in 't Fransjke werkn (surtout ooggeschoolde)
Beziensweirdigeedn
bewerkn
- de neoromoansche kerke van Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangenisse eut 1875
- 't Wit Kasteel (nu es Inspection de l'Education Nationale ondergebrocht), geleegn up "den Franschn Berg" (Parc Dalle Dumont)
- Landbouwmuseum (Musée des petits métiers de la ferme)
- Oorlogsmonument WO I en WO II mei treurende Marianne
- Standbeeld van Jehan d'Helle
 |
 |
Toaltoestand
bewerknWervik-Zeud ligt moar up twintig kilomeiter van Rysel moar es langer Vlamstoalig gebleevn. Binst da Rysel tegen 1750 ol helegansn Franstoalig wos, wos Wervik-Zeud volgens Prof. Dr. W. Pée[4] round 1800 nog grootndeels Vlamssprekend. In 1845 wos de bevolkienge ol tweetoalig mèi overwicht van et Frans. Volgens Pée zyn d'r twee redens voor die loate verfransjkienge:
- lik grensstee kwom Wervik-Zeud meer in contact mèi Vlamsche gemeentn over de grenze
- lik klindere stee woarn d'r minder Franstoalige officiële instansjes[5] die grootndeels verantwoordelik woarn vo de verfransjkienge in de streke
Roar genoeg eit die situoasje em were ommegekeerd. Da komt omdat er achter 1830 in België d'r e grote crisis van d'economie en de landbouw ontstound, surtout de periode 1846-1849 woarn rampjoarn. Tienduzenden Vloamiengn goungn goan werkn in Noord-Fransjke fabriekn van de textielindustrie die round Rysel in vulle ountwikkelienge kwom. Die demogroafische evoleusje a lik gevolg da in de Fransjke fabriekn er vertoalers moestn angesteld zyn vo de Vloamiengn te verstoane. 't Andeel van de Vloamiengn wos zodoanig gegruuid da J. Dewachter[6] in 1907 Wervik-Zeud e vervlamschte gemeente noemde.
Volgens dezelstn Dewachter kwom Wervik-Zeud achter 'n Eestn Weireldoorloge were grootndeels Franstoalig.
Achter 1960 oor je gin Vlams nie mee spreekn. Da geteugn d'ouders van 'n auteur van dat artikel (Gebruker:Patrick) die in de joarn '60-'70 in Wervik-Zeud gewund en gewrocht ein.
Varia
bewerknIn Wervik noemn ze Wervik-Zeud de Fransjke stroate. In Linsele noemn ze 't Wervik Frans.
Referensjn
bewerkn- ↑ https://web.archive.org/web/20030923093422/http://www.sip.be/fv/fv07/kennismaking.htm
- ↑ http://fr.wikipedia.org/wiki/Wervicq-Sud
- ↑ https://web.archive.org/web/20051215101356/http://www.roeldeseyn.be/dossiers.php?dossierid=44
- ↑ Prof. Dr. Willem Pée, Bijdragen en Mededelingen der Dialecten-Commissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen te Amsterdam nr. XVII: Anderhalve eeuw taalgrensverschuiving en taaltoestand in Frans-Vlaanderen, 1957, N.V. Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij Amsterdam.
- ↑ Anstellienge van eutsleutend Franssprekende schoolmeesters en stoatsbediendn in Vlamssprekende gemeentn wos ne bewuste politiek vaneut Parys.
- ↑ In Congrès des Sciences historiques en juillet 1907 (région du Nord et Belgique) à Dunkerque, 1er vol. (résumés de mémoires), Dunkerque, 1907, pp. 111-114.